Voor Follow the Money bouwt onderzoeksjournalist en auteur Daan de Wit aan een dossier met een grote maatschappelijke en journalistieke relevantie. Een onderwerp waar veel belangen, geld en invloed mee zijn gemoeid: cholesterol. De visie op cholesterol bij hart- en vaatziekten vertoont gebreken. ‘Er móet nu iets veranderen om het aantal slachtoffers te verminderen en ook om de almaar stijgende zorgkosten te drukken.’ Vandaag deel 2: Onderzoek leert: Hoge cholesterolniveaus leiden niet tot meer hart- en vaatziekten.
De huidige visie op cholesterol is gebaseerd op gebrekkige en achterhaalde wetenschap. Dit blijkt uit het werk van een kopgroep van wetenschappers die ik citeer in een van de hoofdstukken van mijn boek Weet wat je eet. Zij tonen aan dat de heersende kijk op cholesterol en het ontstaan van hart- en vaatziekten ernstige gebreken vertoont. Op basis van de oudste kennis en van de nieuwste wetenschap maken deze wetenschappers duidelijk dat andere mechanismen hart- en vaatziekten veroorzaken dan tot nog toe algemeen werd aangenomen. Daarover gaat deze serie.
Door een te hoog cholesterol was ik bijna mijn vader kwijt. Toen ik na zijn dotteroperatie met hem meeging naar een controle vertelde de cardioloog ons dat drie dichtgeslibde aderen van stents waren voorzien die het bloed nu weer alle ruimte gaven en dat er maatregelen waren getroffen bij een vierde ader, die ook aan het dichtslibben was. Voorafgaand aan de operatie had hij nog maar een fractie van zijn energie. Vrienden van hem zagen hoe hij tijdens een buitenlandse reis slechts met moeite een klein heuveltje bedwong en namen hem mee naar het ziekenhuis. Daar werd hij direct opgenomen. Zijn aders bleken vol te zitten met plaque, een dikke drab van vetten en cholesterol die hem bijna het leven had benomen. Dankzij een dure operatie en een voortdurende stroom cholesterolverlagende pillen is hij er nu nog. Hem is niet verteld hoe het kan dat zijn aderen er zo slecht aan toe waren. Van een paar voorlichtingsmiddagen over voeding heeft hij alleen onthouden dat je Becel op je brood moet smeren.
Een ander geluid over cholesterol
Goede kans dat je het verhaal over mijn vader in de een of andere vorm herkent. Wat minder bekend is, is dat het is gebaseerd op misvattingen en gevestigde belangen, zeggen steeds meer hartspecialisten die spijt hebben van de adviezen die ze tientallen jaren hebben gegeven. De huisarts, de cardioloog, de Hartstichting, de Gezondheidsraad, kortom iedere autoriteit in Nederland en de rest van de wereld, verkondigt al jaren de boodschap dat je je cholesterol laag moet houden als je hart en vaatziekten wilt vermijden. Doe je dat niet, dan beland je uiteindelijk op de operatietafel zoals mijn vader en ben je genoodzaakt de rest van je leven medicijnen te slikken.
Dr. Attia: ‘Er is geen goed of slecht cholesterol. Al het cholesterol is goed’
Ondanks dat er consensus lijkt te bestaan over cholesterol en dat het gehalte ervan in je bloed maar het beste heel laag kan zijn, is er ook een ander geluid. Het wordt steeds luider en is interessant, omdat het wetenschappelijk goed is onderbouwd en mogelijk een realistischer beeld werpt op het probleem. Een van de mensen die dit andere geluid laten horen is de Amerikaanse chirurg Peter Attia. Hij heeft het onderwerp cholesterol tot in detail bestudeerd, heeft er gedegen over gepubliceerd en laat aan duidelijkheid niets te wensen over: ‘Er is geen goed of slecht cholesterol. Al het cholesterol is goed.’ En alsof dat al niet opmerkelijk genoeg is, is dr. Attia ook al niet bang voor verzadigd vet. In zijn kijk op cholesterol en wat dan wel hart- en vaatziekten veroorzaakt, staat hij niet alleen. Dr. Ernest Curtis is inmiddels met pensioen en kijkt terug op zijn carrière als cardioloog. Hij vertelt hoe hem tijdens zijn medische opleiding werd geleerd wat iedereen toen te horen kreeg over cholesterol en dat hij daar verder niet aan twijfelde. ‘Maar toen ik mensen begon te behandelen zag ik dat hartpatiënten allerlei verschillende niveaus van cholesterol hadden, hoog, laag, ertussen in. Het leek helemaal niet uit te maken.’ Hij besloot daarop te onderzoeken waarop het lesmateriaal van zijn medische opleiding was gebaseerd en ontdekte tot zijn schrik dat het bewijs wel heel erg dun was. Mijn vader, z’n huisarts en z’n cardioloog, eigenlijk iedereen gaat ervan uit dat er voldoende bewijs is dat aantoont dat vet eten het cholesterolniveau in het bloed doet stijgen en dat hiermee het risico op hart en vaatziekten toeneemt. Maar is dat wel zo? En wat is de echte oorzaak van hart- en vaatziekten?
Wat is het bewijst dat vet eten hart- en vaatziekten bevordert?
Als er op het gebied van gezondheid een explosie van het een of ander plaatsvindt, is het geen verkeerd idee te kijken hoe andere volken omgaan met voeding en gezondheid. In de jaren zestig van de vorige eeuw trekt de Amerikaanse Vanderbilt-hoogleraar medicijnen en biochemie George Mann met een mobiel laboratorium naar Tanzania, met precies dat idee in zijn hoofd. Hij is benieuwd naar de gezondheid van de Masaï, een volk dat bekend staat om zijn vette dieet, vol melk, vlees en bloed. Hij onderzocht de Masai uitgebreid en ontdekte dat ze de laagst mogelijke cholesterolniveaus hadden en zo goed als geen hart- en vaatziekten vertoonden. Wat hij ook opmerkt, is dat het mis gaat als de leden van de stam naar de grote stad vertrekken en daar modern voedsel eten. Dan stijgt hun cholesterolgehalte met een kwart, terwijl ze toch beduidend minder verzadigd vet tot zich nemen. Op basis van zijn onderzoek concludeerde Mann dat de voedingharthypothese – dat vet de oorzaak is van vervette aderen en dus van hart en vaatziekten – ‘de grootste misleiding is in de geschiedenis van het medicijnonderzoek’.
Hypothese dat vet eten de oorzaak is van vervette aderen is ‘de grootste misleiding in de geschiedenis van het medicijnonderzoek’
Eerder dan Mann had onderzoeker dr. Gerald Shaper al de wat noordelijker gelegen Samburustam onderzocht. De leden ervan aten wat minder vlees dan de Masai, maar dronken meer melk. Toch trof hij bij hen, ondanks de grote vetinname, uitstekende cholesterolniveaus aan en afwezigheid van hart- en vaatziekten. Ook recenter scoren de Masai goed op het gebied van hun hart en vaten, blijkt uit onderzoek in 2008. In later jaren zijn dezelfde resultaten te zien bij onderzoek van de Nederlandse arts-onderzoeker dr. David van Bodegom onder de bewoners van nederzettingen in Ghana. Overigens heeft de fysieke activiteit van de Masai – die veel lopen – niet per se iets te maken met hun mooie cijfers. Dat blijkt uit tal van onderzoeken, bijvoorbeeld een onderzoek gedaan in dezelfde periode als dat van Mann, onder harde werkers, zoals houthakkers en boeren, in een geïsoleerde gemeenschap in Finland. Zij hadden wereldwijd de slechtste resultaten op het gebied van hart- en vaatziekten.
Enkele bekende onderzoeken nader onderzocht
De Multiple Risk Factor Intervention Trial (MrFit) uit 1982 is een studie die vaak wordt aangehaald om het nut te laten zien van het minderen met verzadigd vet. Het onderzoek, dat 12.000 mannen volgde, laat zien dat er een daling van het aantal hartziekten plaatsvond. Alleen was de daling niet significant en ging die gepaard met een toename van allerlei andere doodsoorzaken. In 2009 werd MrFit met de grond gelijk gemaakt, als conclusie van een methodologische studie in het Journal of Internal Medicine. Soortgelijke problemen zijn ook te zien bij een andere bekende studie, de Lipid Research Clinics Coronary Primary Prevention Trial. Wie in de materie duikt, ontdekt, net als dr. Curtis, dat het bewijsmateriaal erg mager is. Statisticus dr. David Freedman concludeert: ‘Wij, in de wetenschappelijke gemeenschap, geven vaak een stevig advies op basis van flinterdun bewijs.’ Dr. Maryanne Demasi wil weten hoe het zit en vraagt voor haar tv-reportage in 2013 over cholesterol de Australische Hartstichting naar de bewijzen voor de theorieën die de stichting aanhangt, overigens dezelfde theorieën als de zusterorganisatie in Nederland. De reactie van de stichting: ‘Het klopt dat we een beperkte hoeveelheid bewijs hebben op dit moment.’
Wij, in de wetenschappelijke gemeenschap, geven vaak een stevig advies op basis van flinterdun bewijs
Welk bewijs is er wel, wordt dan als vanzelf de vraag. Er is uitgebreid onderzoek gedaan naar cholesterol. Een bekende studie is het Framingham Hartonderzoek, begonnen in 1948 in het uiterst doorsnee Amerikaanse plaatsje Framingham. Centrale vraag: wat zijn de oorzaken van hartziekten? Het onderzoek werd groot aangepakt. Inmiddels zijn er drie generaties van duizenden inwoners bij betrokken en loopt het onderzoek nog steeds. Er zijn al resultaten bekend, resultaten die niet iedereen zag aankomen. Wat bijvoorbeeld bleek was dat na een bepaalde leeftijd het voor de gezondheid van je hart niet uitmaakte wat het niveau van je cholesterol was. Was je eenmaal eind veertig, dan maakte het cholesterolniveau geen verschil meer.
Vóór de leeftijd van 47 was een hoog cholesterol juist gunstig
En vóór de leeftijd van 47 was een hoog cholesterol juist gunstig. Dit gaat regelrecht in tegen de huidige offciële standpunten over cholesterol. Dr. William Castelli, een voormalig leider van het onderzoek in Framingham, schrijft in 1992 in de Archives of Internal Medicine: ‘In Framingham ontdekten we dat hoe meer verzadigd vet, cholesterol en calorieën men at, hoe lager het totale cholesterolniveau was.’ Ook hadden deze mensen het laagste gewicht en waren zij het meest actief. Terecht merkt hij op dat het het tegenovergestelde was van wat Ancel Keys voorspelde - de man die de voeding- harthypothese op de kaart zette. Soortgelijke conclusies bij Tavia Gordon, een van de mensen die aan de basis stond van de Framinghamstudie. Gordon schrijft een rapport op basis van de cijfers over de jaren 1957 tot en met 1960 en concludeert na het doen van aantal uitgebreide analyses dat ‘die op uniforme wijze niet in staat bleken de verwachte relaties te vinden’. Gordon: ‘Het was niet mogelijk in de onderzochte groepen een relatie te onderscheiden tussen voedselinname en cholesterolniveaus. [...] Er is, om kort te gaan, geen relatie tussen de voeding en het ontstaan van hart en vaatziekten in de bestudeerde groep.’ In 1997 komt Framingham weer in het nieuws: mannen die vet eten krijgen juist minder vaak een herseninfarct. En in 2005 zorgt Framingham opnieuw voor nieuws als bekend wordt dat een laag cholesterol leidt tot minder goede prestaties op het gebied van concentratie, verbale kwaliteiten en abstract denken. Het roept gedachten op aan de publicatie van Italiaans onderzoek in 2003 in het Journal of the American Geriatric Society, waarin jarenlang 4521 mensen waren gevolgd. De onderzoekers concludeerden: ‘Deelnemers met een laag cholesterol hebben een hogere kans om te overlijden, zelfs als rekening wordt gehouden met tal van gerelateerde factoren.’ Ander onderzoek, uit 2004 onder vrouwen na de menopauze, laat in feite hetzelfde zien, namelijk dat een grotere inname van verzadigde vetten de voortgang van het verstoppen van de aderen doet afnemen. Wat verstoppingen juist doet toenemen, is het eten van snelle koolhydraten en andere suikers. Tevens stijgt volgens het onderzoek dan de kans op een hartaanval met ruim dertig procent.
Beeldvorming over cholesterol
Wat betreft voeding gaat het niet altijd over feiten. Beeldvorming speelt ook een grote rol. In haar reportage voor de Australische televisie laat dr. Maryanne Demasi een filmpje zien. Ik had er al over gehoord, maar ik had het nog niet had gezien. Het gaat over de gevaren van verzadigd vet. Iemand giet verzadigd vet in een afvoer en laat zien hoe die vervolgens verstopt raakt. Het maakt indruk. Is een verstopte afvoer al vervelend, de gedachte dat je eigen aderen zo vollopen met troep is ondraaglijk: Let op vet!, is alles wat je nog kunt denken. Wat de kijker zich niet realiseert, is dat de vergelijking niet op gaat. Iedereen die wel eens een pot kokosvet heeft aangeschaft, weet dat het bijna een thermometer is. Wordt het op een zomerse dag lekker warm, een graad of 24, dan smelt het vet waar je bij staat. Vaak kun je kokosvet kopen in flesjes, gevuld in verre buitenlanden waar men er geen idee van heeft dat de olie, zodra de temperatuur niveaus bereikt die op onze noordelijke breedtegraden veelvuldig voorkomen, alleen nog na au bain marie verwarmd te zijn langs de flessenhalsjes is te krijgen. Zodra het ook maar een beetje warm wordt, smelt kokosvet. Dat is te zien op een warme zomerdag, maar ook als je het vet in een warme pan doet. Kokosvet en andere verzadigde vetten kunnen om die reden de aderen in ons lichaam niet zo laten dichtslibben als in het filmpje, eenvoudigweg omdat ons lichaam voldoende warm is. Demasi: ‘In tegenstelling tot wat velen denken, laten noch verzadigd vet, noch cholesterol troep achter op de wanden van de aderen, zoals dat in een afvoerbuis gebeurt.’
Hoog of laag cholesterolniveau – wat is wijsheid?
Het advies van de Hartstichting over cholesterol is ons allemaal net zo bekend als het fenomeen van de zwaartekracht of het feit dat de zon iedere dag opkomt: ‘Een te hoog cholesterolgehalte verhoogt uw risico op hart- en vaatziekten.’ Alleen is het dus de vraag of het wel klopt. Zoals je al in dit artikel zag, hebben tal van onderzoekers zich die vraag gesteld zijn de uitkomsten opmerkelijk. Nog een goed voorbeeld daarvan is het werk van de Nederlandse arts en auteur dr. Remko Kuipers, die in 2011 onderzoek deed naar de rol van verzadigd vet bij hart en vaatziekten. In de eerste zin van zijn onderzoeksverslag schrijft hij: ‘De inname van verzadigd vet door voeding zorgt voor een kleine toename van het totale cholesterol, zonder dat de kans op hart en vaatziekten toeneemt.’
‘De inname van verzadigd vet door voeding zorgt voor een kleine toename van het totale cholesterol, zonder dat de kans op hart- en vaatziekten toeneemt.’
Over naar uitgebreid onderzoek uit Amerika, aangehaald door de Britse dr. Malcolm Kendrick. Uit dat onderzoek over een periode van twintig jaar naar ouderen in Honolulu blijkt dat lage cholesterolwaarden in verband staan met vroegtijdig overlijden. Maar ook voor jongeren is een laag cholesterol een slecht omen, blijkt uit weer ander onderzoek, uit Oostenrijk. Met deze conclusies in het achterhoofd vind je het dan ook bijna logisch wat in 2010 in Engeland wordt geconstateerd. Daar hebben mannen in de laagste inkomensgroep driemaal zoveel kans op hart- en vaatziekten, terwijl ze juist minder vaak een hoog cholesterol hebben dan de hoogste inkomensgroep. Dus een laag cholesterol resulteert in een hoge kans op hartziekten. Bij vrouwen in de laagste inkomensgroep is bijna hetzelfde te zien, alleen is hun kans op hart- en vaatziekten vijfmaal hoger.
Het idee dat een hoog cholesterol als vanzelf leidt naar een hoge kans op hartziekten, wankelt op basis van de cijfers
Het idee dat een hoog cholesterol als vanzelf leidt naar een hoge kans op hartziekten, wankelt op basis van deze cijfers. Ook als je de wereldwijde cijfers erbij pakt, zoals de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) heeft gedaan in 2005, zie je dat de reguliere visie op cholesterol mogelijk moet worden herzien. Uit die cijfers wordt namelijk duidelijk dat er eigenlijk geen direct verband is tussen hoge waarden en hoge risico’s. Hoog, laag, er valt geen peil op te trekken, en regels, zoals we nu denken dat die er zijn, hebben op basis van de feiten geen vaste grond onder de voeten. Bijvoorbeeld in een van de WHO-grafieken, over het aantal doden door hartziekten en hoge cholesterolniveaus, is geen enkel verband te zien. Het gaat van laag – 100 (België, Frankrijk) –, naar hoog – 600 (Rusland en Litouwen). In aanvulling hierop wijst Malcolm Kendrick ook op interessant onderzoek onder een miljoen mensen uit 1992, in de tijd dat er nog geen statines, cholesterolverlagers, waren die de feiten konden beïnvloeden. Samenvattend: ‘De hoogste sterftecijfers gingen gepaard met de laagste cholesterolniveaus.’ Precies hetzelfde blijkt uit het onderzoek van de WHO. Daarin is duidelijk te zien hoe bijvoorbeeld de Australische Aboriginals de hoogste sterftecijfers combineren met cholesterolniveaus die lager zijn dan waar dan ook ter wereld. Toch sterven zij dertigmaal zo vaak aan hartziekten als mensen in Frankrijk. En dan de Zwitsers. Die hebben cholesterolniveaus die in geen enkel ander land overtroffen worden, maar het aantal doden door hartziekten is er laag: driemaal lager dan in Engeland en vijftienmaal lager dan onder de Aboriginals. Wie naar de cijfers kijkt, kan niet concluderen dat een hoog cholesterol per definitie leidt naar een hoog risico op hartziekten. Tot slot neemt dr. Kendrick ons nog even mee naar Japan, waar de vetconsumptie driemaal zo hoog is als vijftig jaar eerder. Toch is er een afname te zien van zestig procent in het aantal hartziekten en ook is het aantal hartaanvallen zevenmaal lager.
Hoe zinnig is cholesterol verlagen?
Als er al een patroon is waar te nemen – en dat is er eigenlijk niet – dan lijkt een hoog cholesterolniveau dus eerder een gunstige invloed te hebben op het voorkomen van hart- en vaatziekten dan een ongunstige. Het is het tegenovergestelde van wat we denken te weten over cholesterol. Ook de Amerikaanse arts Ron Rosedale ziet op basis van onderzoek dat hij heeft bestudeerd weinig tot geen verband tussen het niveau van het cholesterol en hart- en vaatziekten. Om de situatie duidelijk te maken trekt hij een vergelijking met haar dat grijs wordt. Haar dat vergrijst, is een teken van veroudering, maar het zou te ver gaan om te zeggen dat grijs haar veroudering veroorzaakt. Het gaat wat hem betreft dus ook te ver om cholesterol te zien als oorzaak voor hartziekten, ook al kan het worden aangetroffen in de buurt van een ziek hart. En andersom, je grijze haar verven om jonger te worden, heeft geen voordelen voor je gezondheid, zegt hij terecht. Waarmee hij de vraag opwerpt hoe zinnig het is om je cholesterol te verlagen. Eind 2014 verschijnt er een stipje van hoop aan de horizon: hints in de media hoe de voedingsrichtlijnen voor 2015 van de Amerikaanse overheid eruit komen te zien. Belangrijk omdat de VS vaak de richting aangeeft. Het is nog wat omfloerst, maar er is opmerkelijk nieuws over cholesterol in voeding. In heldere ambtenarentaal staat er in de voorlopige verklaring: ‘Cholesterol wordt niet beschouwd als een voedingsstof die zorgen baart in verband met een mogelijke overconsumptie.’ Cholesterol in de voeding vormt geen gevaar meer. Medio 2015 wordt duidelijk dat de richtlijnen worden overgenomen en artsen reageren in de media: ‘Het is de juiste beslissing,’ zegt de Amerikaanse cardioloog dr. Steven Nissen. ‘We hadden het bij het verkeerde eind, met de voedingsrichtlijnen. Tientallen jaren lang.’
‘We hadden het bij het verkeerde eind met de voedingsrichtlijnen. Tientallen jaren lang’
De Britse wetenschapsauteur en politicus Matt Ridley noemt de adviezen een ‘enorme U-bocht’ en wil onderzoek naar ‘hoe het kan dat de medische en wetenschappelijke beroepsgroep zo’n epische blunder hebben kunnen maken’. Hij wordt op zijn wenken bediend, als pal na zijn uitspraken nieuws verschijnt over onderzoek naar de wetenschap achter de voedingsadviezen over vet die in 1977 en 1983 in respectievelijk de VS en Engeland zijn geïntroduceerd. Blijkt dat voor die adviezen het wetenschappelijk bewijs ontbrak. De onderzoekers vinden het onbegrijpelijk dat, met alle gevolgen van dien, honderden miljoenen mensen het advies hebben gekregen anders te gaan eten. Ze concluderen dat de adviezen ‘nooit geïntroduceerd hadden mogen worden’. Een van hen zegt tegen de BBC: ‘Eet echt voedsel. Zorg dat je de vitaminen en de mineralen binnenkrijgt die je nodig hebt voor een optimale gezondheid. Dus dan kies je voor rood vlees, vette vis, eieren, volvette zuivel, noten en zaden. Voeding die van nature rijk is aan vetten, want dat is voeding die van nature rijk is aan de voedingsstoffen die we nodig hebben.’
112 Bijdragen
MvdB
Dankzij Daan, dus dank aan Daan....
Edit: Richard, dóór met die geiten, jongen.... Die doen het beter dan ooit: http://www.z24.nl/ondernemen/5-redenen-waarom-nederlandse-melkgeiten-het-beter-doen-dan-ooit-612367
RichardBanLvMI
MvdBHoe is 't met de docu? Eindstreep gehaald?
MvdB
RichardBanLvMIRichardBanLvMI
MvdBEn goud een eigen geit!
Peter Flohr
Anton
Peter FlohrDaan
AntonMartinus Jellema
DaanWilliamP
Peter FlohrEen interessante zijweg hier is bijvoorbeeld dat statines (die cholesterol verlagen) hart- en vaatziekten niet voorkomen. Zoals vele medicijnen behandelen ze niet de oorzaak van de ziekte maar enkel een symptoom. Statines zijn zeer winstgevend voor producenten, artsen 'geloven' nog immer dat cholesterol het probleem is, dus worden ze veelvuldig voorgeschreven. De tekortkomingen van dit systeem zijn glashelder.
Rinus Kiel
WilliamPAnton
Simone
AntonIk ben ook maar een leek maar het lijkt erop dat een teveel koolhydraten toch wel zeer ongezond voor ons is, dus ik laat die 5 sneetjes brood per dag volgens ons Voedingscentrum toch maar aan mij voorbij gaan. Hoe meer je leest hoe meer je er achter komt dat we toch wel heel weinig kennis hebben en de belangen van de industrie,
farmaceuten en voeding, immer weer voorrang krijgen in de berichtgeving bij de gemiddelde media, gelukkig niet hier bij FTM
Henry
AntonEen tekort aan vitamine k2 in het bloed is waarschijnlijk ook een factor. Vitamine k2 ruimt letterlijk de calciumopslag in de slagaderen op. Er ligt enkel epidemiologisch onderzoek, proefdieronderzoek met een model van aderverkalking. In dat model verdwijnt de reeds opgebouwde aderverkalking door vitamine k2 suppletie.
Maar geen human trials dus een definitief antwoord kan je nu nog niet krijgen. Voor mij is de onderbouwing voldoende goed dat ik mijn beide ouders op een vitamine k2 mk7 supplement heb gezet.
Vitamine k2 kan door gezonde darmflora worden gemaakt door vitamine k1 om te zetten. Vitamine k1 zit vooral in groene bladgroente. Een gezonde darmflora en voldoende inname van groene bladgroenten is vaak een probleem.
Als je meer wil lezen raad ik je de life-extension foundation aan (let op, verkoopt ook supplementen maar is een organisatie zonder winstoogmerk)
http://www.lifeextension.com/magazine/2014/9/the-surprising-longevity-benefits-of-vitamin-k/page-01
Michel Bien
HenryHenry
Michel BienHeb je de data bekeken trouwens? De BMI< 30 groepen eten maximaal 6 gram minder koolhydraten dan de BMI > 30 groep (244 vs 238 gram). Die 6 gram per dag maakt echt niet het verschil tussen deze twee groepen (ondanks de lage p waarden). Ik moet zeggen dat de p waarden na correctie wel erg erg klein worden alleen jammer dat je de inname mediaan van elk kwartiel niet in het document staat.
Een koolhydraat-arm dieet zou denk ik beginnen onder de 100-150 gram kh per dag - vanaf dat moment ga je de positieve effecten (o.a. kcal reductie, toename insulinegevoeligheid, verbetering cholesterolwaarden/triglyceriden/ontstekingswaarden) zien. Daarboven weet ik niet of je wat kan vinden (in trials, that is).
In de (niet iso-calorische) trials heeft een reductie van koolhydraten een spontane kcal reductie tot gevolg. Dat is trouwens gelijk een van de redenen dat er onderzoekers zijn die zeggen dat koolhydraatarme diëten niet beter werken dan andere diëten, ze zeggen dan dat het dieet werkt omdat ze minder kcal hebben gegeten (ja echt!). Maar dat is mijn inziens de kracht van deze diëten: je gaat er spontaan minder van eten.
Michel Bien
HenryLudovikaa
AntonAnton
LudovikaaDat besef ik. Maar het lijkt me dat voeding voor de gemiddelde persoon wel de belangrijkste factor is.
Ludovikaa
AntonMartinus Jellema
LudovikaaLudovikaa
Martinus JellemaIk denk zelf dat matige, gevarieerde en natuurlijke voeding een positieve bijdrage levert aan je gezondheid. En zeker dat het omgekeerde waar is: overdadige, eenzijdige en bewerkte voeding is niet goed voor je. Net zoals te weinig, eenzijdige voeding.
Daarnaast spelen aanleg, fysieke en sociale milieufactoren, gedrag, psyche, medische behandeling allemaal ook een rol in je gezondheid.
Martinus Jellema
Ludovikaabetalende burger
Antonbetalende burger
AntonMichel Bien
AntonFloesh
Erik
FloeshHenry
Floeshformidabele
FloeshKnechtje van de NWO?
Erik
Kom er nu ook achter dat veel van de onderbouwingen van Daan's verhaal al jaren op internet rondzweven. De schellen vallen me af en toe van de ogen. Juist de kritische mensen in mijn omgeving, degenen die wetenschap hoog in het vaandel hebben staan en instituties niet zomaar klakkeloos napraten, hebben het op veel punten, zo lijkt het, jaren bij het verkeerde eind gehad. Als het gaat om vet, cholesterol, suikers, groente en fruit, orgaanvlees etc.
Daan's verhaal stoelt voor een groot deel op debevindingen van Weston Price, een wetenschapper uit begin vorige eeuw. Er zijn ook echter harde kritieken op zijn werk van wetenschappers die precies het omgekeerde verkondigen. Hieronder een respons van Dr. Colin Campbell, die wetenschappelijke onderbouwing verkondigd voor de relatie tussen het eten van vlees(eiwit) en de vorming van kanker, op de beweringen van de Weston Price foundation. Wetenschap lijkt zichzelf vaak tegen te spreken. Maar naar welke bron kan je nu met een gerust hart luisteren?
Erik
ErikDaan
ErikErik
DaanDaan
ErikFollow the money, inderdaad, en meer in het algemeen: steeds blijven checken. En dan niet alleen letten op de kwaliteit van bronnen, maar ook op context, reputatie en achtergrond. Als je het een interessant onderwerp vindt, het gaat veel over bronnen, belangenverstrengelingen en de industrie in m'n vorige boek, http://dossiermexicaansegriep.nl/
tedje van asseldonk
DaanHet komt mij altijd voor dat het een soort gokje is die griepprik. Ik krijg al 20 jaar als hartpatiënt een oproep maar ik haal hem niet. Reden: als ik zelf een griepje niet meer af kan, ga ik net zo lief dood. 'The old mans friend' noemen ze het niet voor niets. Mooi werk deze serie.
WilliamP
ErikEn misschien is dat wel het belangrijkste.
Ferry_de_Bee
Ik eet sporadisch nog wel eens brood, daar ben ik al jaren geleden mee gestopt. Als ik een keer veel brood eet crash ik anderhalf uur later al snel door een suikerdip. Ik voel me beter/fitter zonder al die snelle koolhydraten, daar word ik alleen maar lethargisch van.
Tjaka
goof
Was hartpatient met nu 3 omleidingen toen ik 50 was , last van ,jicht , veel te zwaar en vooral vieze dikke buik .Geen conditie , 5 soorten pillen en altijd lui en moe en had altijd last van onrustige plofbenen en zeer slecht slapen daardoor .
Ruim 1 jaar geleden het roer omgegooid .
Geen suikers meer , geen sausen of producten die lang houdbaar zijn en waar veel e nummers in zitten, geen aardappels en pasta,s ofwel geen koolhydraten , geen varkensvlees , geen frisdranken ,geen witbrood ,geen enkel medicijn meer ,per dag 1 uur op de hometrainer.
Nu veel kip , veel groentes elke dag wat fruit , speltbrood ,veel vis in de ochtend goed eten en in de avond niets meer , eet niet minder als eerst maar anders .
Nu jaar later , meer als 10 kg lichter , geen last meer van jicht , buik verdwenen , goed slapen, weer conditie , weer goede sex en wat mijn cholesterol is boeit me niet .
Stonecity
goofgoof
Stonecityfrits
goofSanne
StonecityWisenose
Hier stip je het even heel kort aan, volgt hier een artikel op in de nabije toekomst?
Ben ook erg benieuwd wat je denkt van de vlees en zuivel industrie.. ikzelf ben geen vegetariër maar denk dat we echt minder vlees moeten gaan eten, zodat dieren een beetje een leven kunnen genieten én zodat de aarde niet zo uitgeput raakt..
Daan
WisenoseWisenose
Daanientje
jopie1978
Henry
jopie1978jopie1978
HenryWilliamP
jopie1978Daarnaast kunnen er andere (genetische) factoren spelen, of bepaald voedsel waardoor dit kwam. Hoe dan ook is langdurige ketose niet aan te raden. Tijdelijke ketose (een halve dag, enkele dagen) kan een zeer nuttig gereedschap zijn voor optimale gezondheid, maar het is absoluut geen vereiste.
Henry
jopie1978Ik ben het met je eens dat diëten onverwacht negatief kunnen uitpakken idd.
jopie1978
HenryNando
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
formidabele
GuestIn een rattenkolonie vechten ze elkaar ook de tent uit?
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Henry
GuestHilterman
Het gaat trager maar ook de laatste 10 kg overgewicht verdwijnt nog.
Mijn huisarts beweert dat er twee soorten cholesterol zijn. De ene soort is gezondheidsbedreigend. de andere niet. Beide niveaus zijn uiterst laag.
Ik eet minder en gezonder. Meer groente en fruit, vaak een maaltijd zonder vlees.
De voordelen: beter en meer bewegen, meer belangstelling van de dames.
Zodra ik mijn streefgewicht van 95 kg heb bereikt komt de moeilijk taak dat vast te houden.
95 kg is best fors voor mijn lengte va 181 cm Toch past het bij mijn postuur.
Extreem fors gebouwd met polsen waar standaard geen enkel horloge om past. Benen als brugpijlers. De overblijfselen van een actieve sportcarriere, rugby en vechtsporten zijn niet voor magere mannetjes.
Schoenmaat zeg ik niet maar motorhandschoenen moeten op maat gemaakt worden. Verder geen klachten
RichardBanLvMI
HiltermanVermoedelijk het bekende LDL/HDL verhaal van deze huisarts?
HDL, door vele huisartsen omschreven als het <i>"hoop-doet-leven cholesterol"</i>.
LDL = slecht; HDL = goed, dat is ongeveer de kern van de zaak, klopt dat?
Deze huisarts weet vast wel dat LDL/HDL geen van beide cholesterol zijn, maar simpele transporteurs (van/naar lever) van deze essentiële stof. Om het verhaal nog iets verder uit te breiden: niet alle LDL is "slecht"; het gaat om het kleinere, meer compacte type (<i>pattern</i>)-B dat een bedreiging kan vormen. Hoe?
Bij een beschadigde vaatwand doet LDL precies wat het moet doen: het levert cholesterol ter plekke af om de zaak te repareren. Maar in geval van een chronische ontsteking kan het type-B LDL geoxideerd raken en de vaatwand passeren. Daar vormt het met een calciumneerslag de "verkalking" van de vaatwand.
Zoals ik het nu beschrijf, is het de sterk versimpelde versie van een complex fysiologisch proces, maar toch al iets minder simpel dan het standaardverhaal dat nog altijd door veel huisartsen wordt gebruikt.
N.b.: iemand die zijn HDL bloedwaarde zou willen verhogen, is gebaat bij meer gezonde vetten (spek [bio]; vet uit merg (soepbot); orgaanvlees; kokosolie, om in te bakken; olijfolie [over salade; niet in bakken!]; avocados; eieren [dooier, uiteraard]).
ientje
RichardBanLvMIRichardBanLvMI
Voor degenen met vragen omtrent cardiovasculaire aandoeningen, hier een poging tot een kort antwoord. Wellicht een "schot voor de boeg" (afl. 3?).
Het is een tweetraps-antwoord:
- Codewoord om, m.b.t. de vermoedelijke oorzaak, mee te nemen naar de volgende aflevering in dit voedsel-feuilleton:
<b>chronische ontsteking</b> (vaatwand arteriën). Bij de respons op chronische vaatwandontsteking speelt cholesterol een rol, maar niet die van mythische "schurk" zoals het decennialang is voorgesteld.
- Hoofdverdachten t.a.v. het veroorzaken van chronische ontsteking:
a) <b>anti-nutriënten</b>, m.n. in granen (phytaten, gluten, lectines), met gevolgen voor de permeabiliteit van de darmwand. Een gezonde darmwand (incl. -flora) is immunologisch een essentiële "verdedigingsmuur", qua belang vergelijkbaar met de bloed-hersen barriëre. Een doorlaatbare darm is het begin van veel ellende.
b) <b>gehydrogeneerde plantaardige olie</b> c.q. transvetten, zie daarvoor mijn "samenvatting" bij de vorige afl. http://www.ftm.nl/exclusive/cholesterol-mythe-deel-1/#comment-2440954463
Ad a: eigenlijk niet vreemd dat granen (zaden) de potentie hebben om ons darmstelsel te irriteren. Uit het oogpunt van het zaadje bekeken, doet het prima werk als het wordt gegeten, niet of nauwelijks verteerd en vervolgens uitgekakt om zich zo te verspreiden. De stoffen die anti-nutriënten worden genoemd, zijn voor het zaad juist bescherming tegen schimmels, maar ook bijv. tegen volledige vertering. Veel lectines zijn ongevoelig voor verteringsenzymen en hitte.
Sanne
RichardBanLvMIRichardBanLvMI
SanneFermenteren (ook van groenten, vis, vlees, etc.) doet nog iets goeds: met gefermenteerde voeding voegen we gezonde darmbacteriën toe.
Zoals gezegd, een goed functionerende darmwand is het begin van een goede afweer en daarbij hoort ook een gezonde darmflora (die bijv. wordt weggevaagd door overmatig gebruik van antibiotica, vandaar dat ik in reactie op de laatste bijdrage van Eelke het alternatief van bacteriofagen - de natuurlijke vijand van bacteriën - in de groep gooide).
http://www.ftm.nl/exclusive/hoe-levensreddend-antibiotica-onderzoek-wordt-gefinancierd-met-liefdadigheid/
Sanne
RichardBanLvMIHet eten krijgt er ook een bijzonder goede smaak van:-)
RichardBanLvMI
Sanneformidable
SanneSanne
formidableformidabele
RichardBanLvMISanne
formidabeleAnton
RichardBanLvMIRichardBanLvMI
AntonAnton
RichardBanLvMIRichardBanLvMI
AntonOk ff serieus. Ik vertel eigenlijk gewoon wat ik weet. Ten aanzien van het cholesterolverhaal, over de fysiologische processen die ermee samenhangen, is het in feite basiskennis (min of meer) en de "bron" is mijn eigen bovenkamer. Bij de huidige stand van de technologie is het nog niet mogelijk om daar direct naar te linken.
Uiteindelijk zijn er altijd bronnen in de zin van wetenschappelijke literatuur, dat klopt. Om niet lullig te doen, noem ik er een paar die ik hier heb liggen:
- Guyton and Hall, <i>Textbook of Medical Physiology</i> 11th edition (nog redelijk actueel; in de 12e zijn de plaatjes wat gelikter).
- Brock, <i>Biology of Microorganisms</i> 12th edition (ook niet wezenlijk veranderd in de nieuwere versie).
- Natuurlijk mag de Baynes niet ontbreken: Baynes & Dominiczak, <i>Medical biochemistry</i> 2nd edition (een oudje, maar prima voor de basiskennis waar het hier om gaat).
Als "populair-wetenschappelijk" werk over voeding zou ik deze nog kunnen noemen; goed leesbaar en boeiend van begin tot eind: Denise Minger, <i>Death by Food Pyramid</i>, uit 2014.
Voila, bronnen. Maar het meeste is toch gewoon wat ik weet c.q. denk te weten ;) Hoop dat je er wat mee kunt.
Anton
RichardBanLvMIRichardBanLvMI
AntonMichel Bien
RichardBanLvMIRichardBanLvMI
Michel BienMichel Bien
RichardBanLvMIBartje
De een heeft er last van en de ander gemak.
Mijn vader kreeg een zwaar hartinfarct door een niet opgemerkte ouderdomssuiker.
Hij zou de ochtend niet halen want zijn kleine hartkamer werkte niet meer nu er zouden nog 8 volle jaren volgen voordat hij inderdaad de ochtend niet haalde.
Helaas is doordat elk mens uniek is zijn er ook geen uniforme medicijnen gemaakt worden wat de farma industrie zo graag doet om veel geld te verkrijgen.
JoePlateau
Het recente boek "The big fat surprise" van Nina Teicholz (http://www.amazon.com/The-Big-Fat-Surprise-Healthy/dp/1451624425) mag hier ook vermeld worden.
Wel zijn de nieuwe dieetadviezen ('echt voedsel', 'grasgevoerd', etc.) net zo slecht gefundeerd als die hierboven ontkracht worden. In het algemeen is het voedingsonderzoek van een bedroevende kwaliteit, en we kunnen er weinig richtlijnen uit halen. Voor een aardige bespreking hiervan, kan men hier terecht:
Implausible results in human nutrition research: http://www.bmj.com/content/347/bmj.f6698
Henry
JoePlateauJoePlateau
HenryJAMA. 2012 Sep 12;308(10):1024-33.
Association between omega-3 fatty acid supplementation and risk of major cardiovascular disease events: a”systematic review and meta-analysis.
Rizos EC1, Ntzani EE, Bika E, Kostapanos MS, Elisaf MS.
“Overall, omega-3 PUFA supplementation was not associated with a lower risk of all-cause mortality, cardiac death, sudden death, myocardial infarction, or stroke based on relative and absolute measures of association."
en
Cochrane Database Syst Rev. 2015 Nov 16;11:CD011094. doi: 10.1002/14651858.CD011094.pub2.
Omega 6 fatty acids for the primary prevention of cardiovascular disease.
Al-Khudairy L1, Hartley L, Clar C, Flowers N, Hooper L, Rees K.
“We found no studies examining the effects of either increased or decreased omega 6 on our primary outcome CVD clinical endpoints and insufficient evidence to show an effect of increased or decreased omega 6 intake on CVD risk factors such as blood lipids and blood pressure. Very few trials were identified with a relatively small number of participants randomised. There is a need for larger well conducted RCTs assessing cardiovascular events as well as cardiovascular risk factors."
Henry
JoePlateauVoor een topje van de ijsberg:
https://examine.com/supplements/fish-oil/
Heb je de meta-analyses gelezen trouwens? Er zit wel een onwijze trend richting voordeel voor omega-3 suppletie in. Het staat al in de abstract, alle omega-3 Risk rates zijn < 1.00 behalve een beroerte.
Als ik vanuit evolutionair perspectief kijk dan vraag ik mij af of de 2 gram visolie voldoende is om de zomaar 6 of 10 gram omega-6 die de control group binnen krijgt te compenseren.
Johan Horst
ISBN: 978 90 202 4394 9 Prof. Hartenbach chirurg, jarenlang verbonden aan de universiteitskliniek München, vervolgens hoofd chirurgie van het ziekenhuis te Wiesbaden, kon in tientallen jaren onderzoek naar stofwisselings-, hart en vaatziekten en kanker geen verband vinden tussen cholesterol en arteriosclerose.
ientje
Johan Horstik heb beide boeken bestudeerd.
Peter Groen
Worden miljarden mee verdiend.
Bayer,DSM, Boehringer, etc,etc,etc
formidabele
onderdrukken van cholesterol dmv verlagende middelen is niet meer dan een winstgevend zaakje geweest?Zelfs nog gevaarlijk voor de gezondheid:STATINES!
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Henry
GuestEven los van of er een gigantische complot is, rijkdom verdelen lijkt me een onwijs goed plan. Het huidige systeem: winner takes all is misselijkmakend.
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Henry
GuestBirdy
Naast het feit dat goedkoop en gezond voedsel besmet wordt verklaard is veel van ons "gezond" voedsel onderhevig aan ondervoeding. Het voedsel wordt geproduceerd op gesteriliseerde grond waarin vele nuttige bacteriën zijn dood gemaakt. Deze bacteriën zijn essentieel voor de opname van sporenelementen en mineralen in planten met als gevolg dat vele gewassen niet voldoende bijdragen aan de opname van voedingsstoffen in het lichaam. Het ziet er allemaal prima uit maar er zit niet veel in! Gevolg is tekorten en ondervoeding bij kinderen die in de groeifase veel mineralen en sportenelementen nodig hebben. Ironisch genoeg hebben rijke landen daar veel last van omdat vrijwel al het voedsel uit massa productie voortkomt.
Het sturen naar minder gezond voedsel heeft als voordeel dat je een tweede markt bedient, de medische sector, die meer omzet krijgt en die schrijven medicijnen voor waarmee een derde markt bedient wordt, de farmaceutische industrie. Precies zoals het militair industrieel complex haar eigen markten creëert met oorlog, zo creëert deze sectoren (medici, farmaceutische industrie, diëtisten en voedingsindustrie) haar markt met valse informatie over voeding.
WilliamP
BirdyGuest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Birdy
GuestHelaas is het met groenten hetzelfde verhaal, ondanks dat die er goed uitzien hebben industrieel geproduceerde groentes weinig mineralen en sporen elementen.
Ook hier gaat het weer om welk voedsel ze krijgen!
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Henry
GuestTo the point: Wat zijn de zichtbare consequenties van agenda 21?
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Henry
GuestWat mij opvalt in de discussie is dat alle grote sceptici gefund worden door fossiele oliebedrijven - als je in het klimaatdebat follow the money toepast dan is er gigantisch veel meer geld aan de fossiele kant - zelfs nu groene energie booming is en dat zal ook nog wel een jaar of 5 zo blijven (een flinke crash van fossiele bedrijven uitgesloten).
Maar of CO2 nu werkelijk waar het probleem is of niet (die 97% consensus is onder klimaatwetenschappers, die petitie van 31.000 wetenschappers is niet per se onder klimaatwetenschappers gedaan), ik kan hem ook ondertekenen en zeggen dat ik een phd heb.
Er zijn een hoop goede andere redenen om minder fossiele energie te gebruiken. Een daarvan is enkel de externe kost van de uitstoot van een kolencentrale. Alleen al het aantal astmapatiënten wat daardoor is ontstaan maakt kolenstroom in een klap duur. Echter zit het niet in de prijs van de kolenstroom.
Maar mijn belangrijkste punt in deze context: de CO2 belasting brengt ook een verschuiving naar een minder gecentraliseerde energievoorziening die dus democratischer is. Ik snap niet hoe je dat kan zien als een poging om de macht nog meer naar de elite toe te trekken.
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Henry
Guest- Al gore, 5 miljard (zoveel geld heeft hij niet)? Ik investeer ook in duurzame energie trouwens en ben voorstander van duurzame energie, betekent dat dat je ongelijk hebt?
- Fossiele energie die milieuvriendelijk kan worden verwerkt (dat kan je niet)?
- Geef eens voorbeelden van de problemen van agenda 21? Daar wordt al ruim 20 jaar aan gewerkt, je zou zeggen dat ze heel wat bereikt hebben ondertussen, gezien het namelijk volgens jouw de machtigste mensen ter wereld zijn.
Ik zat 10 jaar geleden al het global climate change kamp, toen negeerde de mainstream media het probleem en haalde ik deze info uit de alternatieve media.
"die een aanzienlijk deel van het VN klimaat rapport schrijvers team geen klimaat deskundigen waren wat is dan nog waarheid."
Jouw petitie van 31.000 wetenschappers is niet van klimaatwetenschappers. Wat is dan nog waarheid?
Ik zie in jouw reactie vooral een heleboel pulp die niet goed onderbouwd kan worden. Als jij toch zo prat bent op de waarheid, waarom heb je dan zoveel emotie en moddergooierij nodig?
Als je niet beter gaat discussiëren dan dit dan wordt het nooit iets met je doelstelling, of je nu gelijk hebt of niet. Je klinkt sektarisch en dat is eng.
JosVerheul
loes
JosVerheulHet was mij dus eveneens allang bekend.
Maar het is altijd weer heel goed wanneer dit onderwerp in de schijnwerpers wordt gezet.
https://www.bol.com/nl/p/de-cholesterol-leugen/1001004002602615/?Referrer=ADVNLGOO002008K-2SDNBI42J7GYW-96531158114
Guest
De inhoud van deze bijdrage is verwijderd.
Henry
Guestbetalende burger
loes
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25655639
WilliamP
Niettemin moeten we geen illusies hebben, ook qua voedselproductie zijn er politieke overwegingen. Gezondheid is niet het enige belang.
Michel Bien
Eno
Al staat er ook wel wat ogenschijnlijk tegenstrijdigs in. Namelijk over de Masai en de Aboriginals: "Hij onderzocht de Masai uitgebreid en ontdekte dat ze de laagst
mogelijke cholesterolniveaus hadden en zo goed als geen hart- en
vaatziekten vertoonden", terwijl ze wel veel vet consumeren. En iets verder: "Daarin is duidelijk te zien hoe bijvoorbeeld de Australische Aboriginals
de hoogste sterftecijfers combineren met cholesterolniveaus die lager
zijn dan waar dan ook ter wereld. Toch sterven zij dertigmaal zo vaak aan hartziekten als mensen in Frankrijk."
Maar kan natuurlijk zijn dat die lage cholesterolniveaus totaal geen invloed hebben op je art en vaten. En hartziekten hebben natuurlijk niet perse dezelfde oorzaak als vaatziekten.
Bulent Sezek
Ik groet u allen,
Heb je nodig een noodsituatie lening of financiering voor enig doel van uw
bedrijf? Wij zijn gecertificeerd en legitiem en internationale bedrijven die we
werken met een gunstige rente van 3%, bieden wij leningen aan bedrijven en
individuen in licentie schuld kredietverstrekkers. Dit kan op korte of lange termijn leningen of
slecht krediet zal uw aanvraag niet ontvangen, zelfs als we doorgaan zodra
als de lening transactie. Wij zijn een onafhankelijke financiële instelling. duizenden
van onze klanten hebben opgebouwd een uitstekende reputatie in krediet voor
waardoor verscheidene jaren.
We ofwel voor alle burgers en niet-burgers, bieden geen gemakkelijk persoonlijk
leningen van de burgers en het bedrag van de niet-burgers, commerciële / business
leningen, autoleningen, leasing / apparatuur financiering, schuld consolidatie leningen,
woningkredieten en gegarandeerde leningen services te leveren goed of slecht krediet geschiedenis.
Als u geïnteresseerd bent in onze lening bieden boven zijn, aarzel dan niet om
contact met ons op via e-mail: [email protected]
Bedankt.