Jaarverslag 2014 - AZ Alma by AZ Alma

INHOUD

Woordje van de algemeen directeur

Organigram

4-5

Beleidsorganen en adviesraden

6-7

Artsen in AZ Alma in 2014

8-9

De AZ Alma medewerker in 2014

10-11

Kerngegevens

De troeven van AZ Alma

SCHOPPEN: Kwaliteit • ‘We staan met een team klaar om diabetici te helpen!’

• ‘Minimaal invasieve vasculaire heelkunde zorgt voor sneller herstel en verhoogd comfort’

• ‘BFHI-label is beloning voor het ganse team!’

KOEKEN: Performantie en veiligheid • ‘Veiliger aanpak van bloedtransfusie door opleidingen’

• ‘Basic Life Support maakt écht een verschil!’

• ‘Wij hebben de properste bouwwerf van Vlaanderen!’

• ‘We kunnen met dezelfde ploeg een betere service leveren’

HARTEN: Zorg met een hart • ‘Zorgkoffer maakt zware momenten iets draaglijker’

KLAVERS: Innovatie • ‘Zorgprogramma voor meer gespecialiseerde oncologische zorg’

• ‘Opstart Elektronisch Patiëntendossier was zware maar leerrijke klus’

Intussen in Ringlaan 15…

Intussen in AZ Alma…

Financiële resultaten

Colofon en dankwoord

Woordje van de algemeen directeur

AZ ALMA TOONT TROEFKAARTEN! HET KLAVERTJEVIER VAN HET JAARVERSLAG VAN VORIG JAAR HEEFT NU PLAATS GEMAAKT VOOR ENKELE ANDERE TROEFKAARTEN DIE WE EVEN OP TAFEL WILLEN GOOIEN. OOK NU WEER BIEDEN WE EEN ORGANISATIEBREDE KIJK OP GROTE EN IETS MINDER GROTE INITIATIEVEN, DIE STUK VOOR STUK HEEL WAARDEVOL ZIJN EN DIE ERTOE BIJDRAGEN DAT ONZE ZORG EN ONZE DIENSTVERLENING NOG BETER, PERFORMANTER EN HARTELIJKER WORDT. De troefkaarten die we in de hand houden, bestaan ook dit jaar uit ‘kwaliteit’, ‘performantie’, ‘innovatie’ en ‘zorg met een hart’, onze onvermijdelijke baseline. Of het nu koeken, schoppen, klavers of harten zijn: het zijn telkens kaarten waarmee we met een gerust hart troef kunnen maken en die ons werk in de campussen in Eeklo en Sijsele op een mooie manier in de kijker zetten. Ik ben opnieuw trots en dankbaar dat we dit kunnen presenteren, want dit is allemaal niet zo vanzelfsprekend. In een periode waarin de ziekenhuisfinanciering zwaar onder druk staat en waarin de ziekenhuizen nog maar zelden de rode cijfers kunnen ontwijken, hebben wij met onze artsen, medewerkers en vrijwilligers van AZ Alma dit toch maar weer klaargespeeld. En vergeet niet dat we ondertussen aan de Ringlaan in Eeklo een nieuw ziekenhuis aan het bouwen zijn, dat we de inhuizing daarvan al aan het voorbereiden zijn en dat we vorig jaar op kruissnelheid zaten in de aanloop naar het accreditatiebezoek van februari laatstleden. Mijn stelling om straks, in het voorjaar 2017 bij de verhuis naar het nieuwe ziekenhuis, niet enkel een fraaie verpakking maar een nog mooiere inhoud aan te bieden, blijft hardnekkig overeind. Dat zal ook blijken in dit jaarverslag en het is een motivatie om op de ingeslagen weg verder te gaan. Ik wil hier dan ook alle artsen, medewerkers en vrijwilligers bedanken voor hun inzet in 2014 en hun aanhoudend enthousiasme dat broodnodig is in deze drukke, maar voor AZ Alma cruciale periode in de geschiedenis. Ik dank tevens onze algemene vergadering en onze raad van bestuur: zij blijven door hun motiverende steun en sterke beslissingen mee

bouwen aan dit mooie maatschappelijke project. Zij allen vormen en kneden AZ Alma tot het toekomstgerichte ziekenhuis dat het nu is. Met een brede glimlach, een groot hart maar ook met een berg vakkennis en nog mee empathie maken zij dat onze patiënten de beste en veiligste zorg krijgen.

rudy maertens

En u kent mijn stokpaardje intussen al: doorheen dit jaarverslag, dat eens in een ander kleedje werd gestoken, vindt u de namen van die ruim 1.500 mensen die vandaag het gezicht van AZ Alma bepalen. Zij zetten elke dag hun schouders onder ons ziekenhuis en dragen nu ook letterlijk de pagina’s van dit jaarverslag. Ik ben niet echt een kaartspeler, maar als ik deze troeven bekijk, durf ik gerust plaats nemen om een boompje te kaarten. Of het nu schoppen, koeken, klavers of harten zijn: AZ Alma wint altijd! Veel lees- en kaartplezier! Rudy Maertens Algemeen directeur dagelijks bestuurder AZ Alma

ORGANIGRAM AZ ALMA

d.d. 31/12/2014

}

algemene vergadering raad van Bestuur algemeen directeur dagelijks bestuurder dhr. rudy maertens

legende: directiecomité

staFFUnCtIes

managementteam

directieassistent mevr. tilly vanhaelemeesch

Zorggroep

dienst kwaliteit en innovatie manager kwaliteit en innovatie dhr. Christophe maes

Rapporteert aan RvB

dienst Pr en communicatie manager Pr en communicatie dhr. marc van Hulle dienst veiligheid en milieu manager veiligheid en milieu mevr. katia de Clercq Ombudsdienst Ombudspersoon mevr. annemie Piron - mevr. siel versnick

directeur Hr en organisatie dhr. Jan depestele

Financieel directeur dhr. Jan van den eynde

directeur ICt en administratie dhr. Fritz deﬂoor

stafmedewerker Hr en organisatie mevr. sofie stevens

stafmedewerkers financiën dhr. Wim dereeper dhr. Jan van den Berghe

Hr-dienst

dienst boekhouding

dienst beleidsinformatie

dienst centrale aankoop

dienst ICt dienst onthaal en inschrijvingen dienst tarificatie en facturatie

Overlegstructuren (bvb. medische raad)

lIJnFUnCtIes Ziekenhuisapotheek Hoofdapotheker mevr. ann-sophie Franki Interne bewakingsdienst verantwoordelijke interne bewakingsdienst mevr. katia de Clercq Pastorale dienst aanspreekpunt pastorale dienst mevr. rita rondas directiesecretariaat verantwoordelijken directiesecretariaat mevr. an venneman – mevr. els goegebeur

Zorgdepartement directeur facilitaire diensten en masterplan dhr. Henk vincent stafmedewerker technische infrastructuur dhr. Bruno decraene

verpleegkundig en paramedisch directeur mevr. annabell verhaegen stafmedewerker verpleegkundig ziekenhuishygiënist dhr. John ryckaert manager zorgprojecten mevr. els de volder

Facilitair groepmanager mevr. veerle schaubroeck

medisch directeur dr. stefaan gouwy geneesheer-ziekenhuishygiënist dr. anne Piette Zorgdata-arts dr. andré Orban

dienst voeding & catering

Zorggroepmanagers dhr. danny Claeys mevr. eva steen dhr. marc van der Weyde mevr. valerie gijsel

Facilitair groepmanager dhr. Frankie neerinck

verpleegafdelingen

medisch-technische diensten

dienst schoonmaak

geneesheren-diensthoofden

dienst centrale afdelingslogistiek

revalidatiecentrum

klinische functies

technische dienst

Poliklinische diensten

dienst magazijn en distributie

mobiele equipe Begeleidingsverpleegkundigen dienst patiëntenbegeleiding klinische psychologie logopedie vrijwilligerswerking

BELEIDS- EN ADVIESORGANEN

d.d. 31/12/2014

algemene vergadering

raad van bestuur

Dhr. Hugo Bulté | voorzitter algemene vergadering

Dhr. Hugo Bulté | voorzitter raad van bestuur Dhr. Dirk Vandenbussche | ondervoorzitter raad van bestuur

Dhr. Wim Beelen | lid algemene vergadering Dhr. Marcel Hutsebaut | lid algemene vergadering Dhr. Frank Marchand | lid algemene vergadering Dhr. Paul Meyvaert | lid algemene vergadering Dhr. Jean-Pierre Saelen | lid algemene vergadering Dhr. Chris Van Keer | lid algemene vergadering Dhr. Dirk Vandenbussche | lid algemene vergadering Dhr. Dirk Vandervennet | lid algemene vergadering Dhr. Henri Baekeland | adviserend lid algemene vergadering Dhr. Paul De Bruyckere | adviserend lid algemene vergadering Dr. Marc De Paepe | adviserend lid algemene vergadering Mevr. Linda Turpyn | adviserend lid algemene vergadering Mevr. Inge Vercruysse | adviserend lid algemene vergadering Dhr. Rudy Maertens | algemeen directeur - dagelijks bestuurder

directiecomité Dhr. Rudy Maertens | algemeen directeur – dagelijks bestuurder Dhr. Fritz Defloor | directeur ICT en administratie Dhr. Jan Depestele | directeur HR en organisatie Dr. Stefaan Gouwy | medisch directeur Dhr. Jan Van Den Eynde | financieel directeur Mevr. Annabell Verhaegen | verpleegkundig en paramedisch directeur Dhr. Henk Vincent | directeur facilitaire diensten en masterplan

raad van Bestuur

directiecomitÉ

medische raad

ethische commissie

andere adviesorganen

Mr. Vincent Vandevelde | voorzitter

Naast de hiernaast genoemde beleids- en adviesraden, zijn nog andere adviesorganen actief in AZ Alma: de financiële commissie het comité voor preventie en bescherming op het werk de ondernemingsraad het comité ziekenhuishygiëne het comité voor medisch materiaal het medisch farmaceutisch comité de ok-commissie het transfusiecomité de stuurgroep Q&S de stuurgroep strategie het comité masterplan het team 2017 het kernteam Route 17

Dr. André Hutsebaut | secretaris Dr. Danny Decoo | coördinator protocollen Dr. Peter De Baets | lid ethische commissie Dr. Joost De Ganck | lid ethische commissie Mevr. Rita Rondas | lid ethische commissie Dr. Muriel Thienpont | lid ethische commissie Dr. Hilde Vandecauter | lid ethische commissie Dr. Frederique Vanneuville | lid ethische commissie Mevr. Hilde De Reu | adviserend lid ethische commissie Dhr. Walter De Vleeschhouwer | adviserend lid ethische commissie Mevr. Isabelle Janssens | adviserend lid ethische commissie Mevr. Carla Persoons | adviserend lid ethische commissie

ARTS IN AZ ALMA IN 2014 AZ Alma telde op 31 december 2014 in totaal 115 gedreven geneesheer-specialisten. Het aandeel vrouwelijke artsen stijgt elk jaar, nu is dat 37%, dus 3% meer dan in 2013. Sinds 2004 is er ieder jaar een toename van het aantal vrouwelijke dokters.

100%

% verdeling artsen AZ Alma volgens geslacht 100% 90% 80%

27 %

26 %

27 %

28 %

29 %

30 %

33 %

32 %

34 %

90%

100%

80%

% 90%

70%

80%

60%

70%

50%

60%

40%

50%

30%

% 40%

20%

30%

10%

20%

0% 37 %

70%

10% 2004 0% Man

60%

26 % 27 %

26 % 26 %

2 %

74 % 73 %

74 % 74 %

7 %

2005

2006

2004 Vrouw

2005

Man

Vrouw

50% 40% 30%

73 %

74 %

73 %

2005

2006

72 %

71 %

70 %

67 %

68 %

66 %

63 %

20% 10% 0% 2004 Man

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Vrouw

Artsen AZ Alma per leeftijdscategorie Totaal: 111 artsen op 31/12/2014

50-59 jaar 36,9%

40-49 jaar 31,5%

< 39 jaar 20,7%

Bijna de helft (47,7%) van de artsen van AZ Alma is 50 jaar en ouder, de grootste groep situeert zich tussen de 50 en 59 jaar (36,9%). De op ĂŠĂŠn na grootste groep artsen (31,5%) zit tussen de 40 en 49 jaar. 20,7% is jonger dan 39 jaar, 10,8% is ouder dan 60 jaar.

> 60 jaar 10,8%

Geneesheer-specialisten in AZ Alma

per 1/1/2015

Anesthesie-Intensieve Zorgen Dr. Christian De Pauw Dr. Inge Deroover Dr. Ingrid Dieltjens Dr. Philippe Lampaert Dr. Annelies Leliaert (pijntherapie) Dr. Jan Maeyaert (pijntherapie) Dr. Michel Parys Dr. Jan Quisquater Dr. Nele Speliers Dr. Stephanie Van Peteghem Dr. Sigrid Wyseur Cardiologie Dr. Hans De Smet Dr. Wim Hutse Dr. Albert Palmer Dr. Dominiek Vankersschaever Dermatologie Dr. Alicia Borderé Dr. Myriam Deroo Dr. Soetkin Desmet Dr. Myriam Ryckaert Endocrinologie Dr. Hilde Vandecauter Fysische Geneesk.-Revalidatie-Sport Dr. Steve Devlieger Dr. Els Luypaert Dr. Frerik Nelde Dr. Isabelle Vanneuville Dr. Mieke Van Vlaenderen Dr. Bartel Thomas (i.o.) Gastro-Enterologie Dr. Barbara Claerhout Dr. Paul Hoste Dr. Patrick Schoenaers Dr. Bart Sierens Dr. Bruno Vermeersch Prof. dr. Tom Van Maerken Geriatrie Dr. Hilde Baeyens Prof. dr. Jean-Pierre Baeyens Dr. Dirk De Pooter Dr. Peter Desmet Dr. Julien Dekoninck (i.o.) Gynaecologie Dr. Michel Bafort Dr. Karl Brack Dr. Christine Colmant Dr. Fleur Demetsenaere Dr. Myriam Struyven

Heelkunde Dr. Eddy F.P. Kuppens Dr. Johan Mertens (a.i.) Dr. Toon Sabbe Dr. Werner Van Bastelaere Klinische Biologie Dr. Biol. Anne Piette Apr. Biol. Johan Sentrie Apr. Biol. Christophe Vandenabeele Apr. Biol. Annemie Van Ruymbeke Medische Beeldvorming Dr. Kathy Baeyens Dr. Dirk Coolens Dr. Peter De Baets Dr. Bernard Floré Dr. Danny Meire Dr. Filip Mels Dr. Luc Roussel Dr. Dirk Van Herzele Dr. Marc Vanfleteren Dr. Vincent VandeVyver MKA-Stomatologie Dr. Jan Couvreur Nefrologie Dr. Margo Laute Dr. Christine Luyckx Neurochirurgie Dr. Bonny Noens Neurologie-Neuropsychiatrie Dr. Katleen Bruylant Dr. Danny Decoo Dr. Chantal Drieghe Dr. Ignace Huybrechts Dr. Veronique Meire NKO-ziekten/heelkunde Dr. Jean Jacques Maes Dr. Evelyne Van Houtte Dr. Antonius Voets Nucleaire Geneeskunde Dr. Eric Obrie Oftalmologie Dr. Carin Bonte Dr. Bernard Heintz Dr. Paul Kempeneers Dr. Gwendolijn Vandekerckhove

Oncologie Dr. Muriel Thienpont Dr. Ilse Vanhoutte Orthopedie Dr. Wouter De Keyser Dr. Alex Demurie Dr. Ignace Ghijselings Dr. Erwin Groessens Dr. Peter Roosen Dr. Christian Smets Dr. Hans Van den Wyngaert Pathologische anatomie Prof. Dr. Claude Cuvelier Dr. Anne Marie Dierick Dr. Lucrèce Van Kerckvoorde Pediatrie Dr. Alexandra De Rooster Dr. Jo Keepers Dr. Evelyn Van Hoorebeke Dr. Katrien Vanneste Dr. Lutgard Verdonck Plastische Heelkunde Dr. Wim De Kerpel Pneumologie Dr. Paul De Buysscher Dr. Hannelore Goeminne Dr. Hans Jonnaert Dr. Christiaan Roels Dr. Hilde Van Hoorebeke Reumatologie Dr. Philippe Carron Prof. Dr. Filip De Keyser Dr. Stefaan Poriau Dr. Kristof Thevissen Dr. Bénédicte Vanneuville Spoedgevallengeneeskunde Dr. Jean Goossens Dr. Adeline Higuet Dr. Ali Kutlu Dr. Stijn Naudts Dr. Frank Noë Dr. Peter Rabaut Dr. Toon Sonneville Dr. Geert Van Moorter Dr. Frank Vandenberghe Urologie Dr. Joost De Ganck Dr. Paul Steyaert Dr. Jessica van Dijk

DE AZ ALMA MEDEWERKER IN 2014 AZ Alma klokte op 31 december 2014 af op 1.246 enthousiaste en gedreven medewerkers. Samen met 115 onderlegde en ervaren artsen en 172 enthousiaste vrijwilligers brengen zij elke dag de slagzin ‘Zorg met een hart’ in de praktijk bij onze bijna 52.000 patiënten. We stellen ons ruim medewerkersteam graag aan u voor in cijfers en beelden.

Aantal Koppen CE + CS

2014 2013 817

431

Het verpleegkundig en paramedisch personeel is uiteraard veruit de grootste groep in ons ziekenhuis. Samen tellen ze 817 koppen op een totaal van 1.246. Dit is een lichte daling in vergelijking met 2013.

429

2012 verplegend en paramedisch

850

865

428

overige

Er zijn in AZ Alma dan wel 1.246 medewerkers aan de slag, maar dat betekent niet dat er evenveel voltijdse equivalenten (FTE) ingevuld worden. De meeste medewerkers werken deeltijds. Eind 2014 waren er in ons ziekenhuis 906 voltijdse jobs in te vullen. Twee derden daarvan komt uit het verpleegkundig en paramedisch departement. Slechts goed ĂŠĂŠn derde van onze medewerkers werkt voltijds, de rest deeltijds. Dat is een verhouding die al een paar jaar aangehouden wordt.

Personeelsbestand AZ Alma: evolutie aantal koppen & FTE koppen 1.193

2007

1.293

1.281

1.246

882,7

891,7

907,7

901,1

906,1

2010

2011

2012

2013

2014

1.246

1.259

861,0

871,8

2008

2009

betaalde FTE 824,8

1.290

1.225

Personeel AZ Alma per leeftijdscategorie Situatie op 31/12/2014 - totaal: 1246 koppen

30-39 jaar: 22,3%

40-49 jaar: 28,3%

Verdeling FTE personeel per categorie Situatie 31/12/2014

Paramedisch:12%

Andere: 1%

20-29 jaar: 19,0% < 20 jaar: 0,1% 60-69 jaar: 2,2%

50-59 jaar: 28,2%

Administratief:18% Verplegend: 55%

Loontrekkend:14%

De gemiddelde leeftijd van de AZ Alma-medewerker is 41,7 jaar, de grootste groep zit nipt in de leeftijdscategorie 40-49 jaar. Opmerkelijk is dat 58,7 procent van de medewerkers ouder dan 40 jaar is, 30,5 procent is zelfs 50-plusser!

KERNGEGEVENS

d.d. 31/12/2014

AANTAL BEDDEN

AZ Alma heeft 451 erkende bedden in klassieke hospitalisatie, waarvan 220 in campus sijsele en 231 in campus eeklo. AZ Alma registreerde voor 2014 15.260 poortopnames (klassieke hospitalisatie: minstens 1 overnachting) en 23.189 tijdelijke verblijven (dagziekenhuis, al dan niet met financiering). Daarnaast waren er ook nog eens 13.487 ambulante patiënten via de spoedopname. Deze instroompunten samen brengen het totaal op 51.936 patiënten, zonder de poliklinische contacten (179.736). Voor wat de medisch technische diensten betreft, noteerden we 204.612 aanvragen. Er werden ook 14.049 chirurgische ingrepen uitgevoerd.

Totaal

134

120

125 -

6 135 26

6 260 26

100

Sp loco

Sp neuro

220

231

451

I Subtotaal CDI

In totaal werden 112.263 ligdagen geregistreerd, wat een globale bedbezetting van 68,2% op jaarbasis betekent. De gemiddelde ligduur bedroeg 7,36 dagen.

Totaal aantal erkende bedden Klassieke hospitalisatie Aantal bedden daghospitalisatie

Totaal aantal plaatsen

513

AANTAL PERSONEELSLEDEN Verplegend & paramedisch Overige* Totaal

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

816 409 1.225

825 421 1.246

834 425 1.259

858 432 1.290

865 428 1.293

850 431 1.281

817 428 1.246

* Loontrekkend, administratief en andere

AANTAL PATIËNTEN 2014 Klassieke hospitalisatie

Totaal

Dagziekenhuis Ambulanten spoedopname Totaal

Geplande opname

Spoedopname

Totaal

7.239

8.021

15.260

23.189 30.428

13.487 21.508

23.189 13.487 51.936

Aanvragen onderzoeken Med. Technische diensten**

Medische beeldvorming

87.227

Klinische biologie

102.044

Pathologische anatomie

11.534

Nucleaire geneeskunde

3.807

Totaal Aantal chirurgische ingrepen Poliklinische contacten **

204.612 14.049 179.736

Gegevens o.b.v. aantal aanvragen

DE TROEVEN VAN AZ ALMA Dit keer plukten we geen klavertjevier om het voorbije jaar in ons ziekenhuis voor te stellen, maar we gooien wel meteen onze troeven op tafel.

KOEKEN: PERFORMANTIE EN VEILIGHEID Organisatiebreed werkt AZ Alma aan voortdurende procesverbetering. Onze artsen en medewerkers staan open voor nieuwe processen, nieuwe uitdagingen, maar wel geschoeid op een goed doordachte aanpak. Hun jarenlange ervaring en de moed om grenzen te verleggen zorgen voor meer performatie. Tegelijk waken we ook angstvallig over de veiligheid, zowel voor patiënten als voor artsen en medewerkers. En zowel in onze huidige campussen als op de nieuwe campus aan de Ringlaan in Eeklo. Klinisch bioloog Annemie Van Ruymbeke en IZ-verpleegkundige Sabrina Pots vertellen over de opleidingen over bloedtransfusies, IZ-hoofdverpleegkundige Tom Spanhove toont de waarde van Basic Life Support-lessen en diensthoofd facturatie Martine Van Dongen vertelt hoe een doorlichting van haar dienst tot performantere wering leidde. Facilitair stafmedewerker Bruno Decraene toont dat een propere werf ook een veilige werf is.

KLAVERS: INNOVATIE Dan toch een klavertjevier in AZ Alma? Misschien wel, want ook in 2014 bleven we het voortouw in innovatieve ingrepen en processen nemen. Hierdoor willen we toekomstgericht een excellente gezondheidszorg in de regio uitbouwen, zoals het in onze missietekst staat. En dat wordt geïllustreerd met enkele praktijkvoorbeelden: het oncologische zorgtraject van medisch oncoloog dokter Muriel Thienpont en datamanager kankerregistratie Silvian Leroux, bijvoorbeeld. Of de opstart van het Elektronisch Patiëntendossier, uitgelegd door projectcoördinator Jan Broeckx.

HARTEN: ZORG MET EEN HART Dagdagelijks zorgen onze artsen, medewerkers en vrijwilligers dat de krachtige slogan van AZ Alma ‘Zorg met een hart’ ook in de praktijk wordt omgezet. In dit jaarverslag belichten we één initiatief dat het voorbije jaar toch echt wel veel patiënten en hun familie geholpen heeft in zeer moeilijke momenten: de palliatieve zorgkoffer, een project dat door Annick Van Yper en Isabelle Janssens van het Palliatief Supportteam wordt toegelicht.

SCHOPPEN: KWALITEIT In ons ziekenhuis is er een ononderbroken streven om de kwaliteit van de zorg en van de zorgverlening te verbeteren en te optimaliseren. Ook in 2014 werd daar hard aan gewerkt, zoals onze missie het ons trouwens voorschrijft. Het diabetesteam van dokter Hilde Vandecauter toont hoe diabetespatiënten gekoesterd en opgevolgd worden, vasculair chirurg Toon Sabbe neemt ons mee in het operatiekwartier en hoofdverpleegkundige materniteit Tracy De Weirdt spreekt met trots over het voorbereidingstraject voor het (inmiddels behaalde) BFHI-label.

‘WE STAAN MET EEN TEAM KLAAR OM DIABETICI TE HELPEN!’ endocrinoloog dokter hilde vandecauter

Endocrinologie

DIABETES MELLITUS OF SUIKERZIEKTE IS EEN CHRONISCHE AANDOENING DIE IN BELGIË NAAR SCHATTING 500.000 MENSEN TREFT. IN AZ ALMA BOUWDE ENDOCRINOLOOG DOKTER HILDE VANDECAUTER EEN VOLLEDIG DIABETESTEAM UIT, DAT DIABETICI HELPT BIJ HUN BEHANDELING EN HUN GEZONDHEIDSPROBLEMEN. SINDS MEI 2015 WORDT DIT TEAM VERSTERKT DOOR DOKTER EVELYNE DECLERCQ. ‘IN AZ ALMA STAAN DIABETICI ER NIET ALLEEN VOOR, ZE HEBBEN EEN TEAM DAT HEN OPVOLGT, HELPT EN STIMULEERT’.

dokter Hilde vandecauter, dokter evelyne declercq en het diabetesteam met verpleegkundigen en diëtisten begeleiden de diabetespatiënt bij de behandeling van zijn of haar ziekte.

Diabetes is een vaak voorkomende chronische ziekte, veroorzaakt door onvoldoende insulineproductie of een verminderde gevoeligheid voor insuline. Daardoor kan suiker uit de voeding onvoldoende opgenomen worden in de lichaamscellen om daar als energiebron te delen. Op die manier ontstaat een hyperglycemie, een verhoging van het bloedsuikergehalte. Een goede behandeling en opvolging zijn noodzakelijk om complicaties aan de ogen, de nieren, hart en bloedvaten of de voeten, op lange termijn te voorkomen. Eigenlijk zijn er twee soorten diabetes: type 1, waarbij de pancreas of alvleesklier onvoldoende insuline aanmaakt. Ongeveer 10% van alle diabetici, vooral jonge mensen, lijdt aan deze vorm van diabetes. Het grootste deel van de patiënten heeft type 2 diabetes. Hierbij is er nog wel insulineproductie, maar ten gevolge van resistentie werkt de insuline onvoldoende. De insulineresistentie wordt veroorzaakt door overgewicht. Deze vorm treft vooral mensen van middelbare leeftijd en ouderen. Zwangerschapsdiabetes is een vorm van diabetes

die ontstaat tijdens de zwangerschap onder invloed van de hormonale veranderingen. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes hebben meer risico om later type 2 diabetes te ontwikkelen.

de wereld staat even stil Een aantal zaken werkt diabetes in de hand. Erfelijkheid is één factor, maar ook overgewicht, te weinig beweging en leeftijd zijn bepalend. Het aantal diabetespatiënten neemt de laatste jaren fors toe. ‘Nogal wat mensen krijgen dus te horen dat ze suikerziekte hebben’, zegt dokter Hilde Vandecauter. ‘En dat is geen prettig nieuws, omdat diabetes een chronische ziekte is en de zorg dus echt wel levenslang is. Het is begrijpelijk dat bij sommigen de wereld eventjes blijft stilstaan als ze dat nieuws vernemen. We vinden het dan ook heel belangrijk dat diabetespatiënten van bij het begin van de behandeling goed geholpen en begeleid worden.’

gestroomlijnd Daarom bouwde dokter Vandecauter van bij de start van haar consultaties in AZ Alma een diabetesteam uit. Dat team is geleidelijk aan gegroeid tot het huidige team met drie verpleegkundigen, twee diëtisten en nu ook twee endocrinologen. Dit team werkt heel gestroomlijnd samen, de medewerkers zitten ook samen in één kantoor, vlak naast de consultatieruimte van de artsen. Er heeft regelmatig overleg over de patiënt plaats. Iedere week komt ook een podologe langs en desgewenst is ook een psychologe beschikbaar. ‘Door de wisselwerking tussen artsen, verpleegkundigen en diëtisten kunnen we een totaalpakket aanbieden en de diabetespatiënt heel nauwgezet bijstaan en opvolgen’, zegt de dokter. ‘Het team is ook aan de slag in beide campussen van AZ Alma en was daarin één van de eerste disciplines.’

persoonlijke aanpak Diabetespatiënten die van orale medicatie moeten overschakelen op insuline-injecties of die meteen al met insuline-injecties moeten starten, krijgen hiervoor een toch wel nodige en heel intense diabeteseducatie. De patiënt wordt drie, vier dagen opgenomen in het ziekenhuis zodat er grondig en in alle rust uitleg kan gegeven worden. De verpleegkundigen tonen hoe de medicatie, insuline, het best wordt toegediend. De diabetesverpleegkundigen en de diëtisten geven alle

informatie over de ziekte en de behandeling, helpen bij het uittekenen van een aangepast voedingspatroon en leren de patiënt omgaan met de glucosemetingen en de insulineinjecties. Ook het belang van een goede zorg en de mogelijke verwikkelingen komen aan bod. Tijdens de opname wordt het diabetesteam perfect aangevuld door de verpleegeenheid van de afdeling waar de patiënt verblijft. Die uitleg gebeurt op een heel gemoedelijke, persoonlijke wijze. De diabetespatiënt voelt zich daadwerkelijk geruggensteund door het team, dat tijdens die ziekenhuisopname een paar keer per dag langs komt om te polsen hoe alles verloopt of om bijkomende uitleg te verstrekken en op vragen te antwoorden. Ook de partner of familie van de patiënt kan hierbij betrokken worden, bijvoorbeeld voor voedings- of levensstijladviezen. De endocrinoloog bespreekt ook met de patiënt of en welke eventuele bijkomende onderzoeken kunnen uitgevoerd worden tijdens het verblijf in het ziekenhuis.

zorgtraject of conventie Diabetespatiënten met type 2 diabetes, op 1 of 2 injecties worden ingeschakeld in het diabetes zorgtraject. Daarin worden de aanpak, de behandeling en de opvolging van een diabetespatiënt in eerste lijn georganiseerd. Het gaat om een samenwerking tussen de patiënt, zijn of haar huisarts en de endocrinoloog. De drie partijen ondertekenen een zorgtrajectcontract. Patiënten die één of twee insuline-injecties per dag nemen of hun diabetes regelen met maximale orale medicatie komen hiervoor in aanmerking. Zij ontvangen ook het nodige materiaal om hun suikerziekte zelf te controleren. Patiënten met type 1 diabetes of type 2 diabetespatiënten met meerdere injecties per dag worden ingeschakeld in de diabetes conventie. Dat is een overeenkomst tussen het RIZIV en een diabetescentrum, zoals dat van AZ Alma waarbij een multidisciplinaire diabeteszorg wordt aangeboden aan de patiënt. Van de patiënten wordt verwacht dat zij hun glycemiewaarden, insulinedoses en omstandigheden netjes bijhouden in een diabetesdagboekje en dat meebrengen op regelmatige consultaties bij de endocrinoloog. Voor diabetici die een insulinepomp dragen, bestaat een aparte conventie, evenals voor kinderen met diabetes. ❚

dokter hilde vandecauter

Vasculaire heelkunde

‘MINIMAAL INVASIEVE VASCULAIRE HEELKUNDE ZORGT VOOR SNELLER HERSTEL EN VERHOOGD COMFORT’ vasculair chirurg dokter toon saBBe

IN AZ ALMA WERD DE LAATSTE JAREN IN EEN HOOG TEMPO EEN AANTAL NIEUWE MINIMAAL INVASIEVE TECHNIEKEN IN DE VAATHEELKUNDE INGEVOERD. ‘HIERBIJ WORDT STEEDS DE AFWEGING GEMAAKT NAAR DE TOEGEVOEGDE WAARDE TEN OVERSTAAN VAN DE KLASSIEKE VASCULAIRE HEELKUNDE’, ZEGT VASCULAIR CHIRURG DOKTER TOON SABBE. ‘WE TRACHTEN IMMERS STEEDS DE KWALITEIT EN HET LANGE TERMIJN RESULTAAT TE VERBETEREN.’

Wie vasculaire heelkunde zegt, denkt al snel aan spataderbehandelingen. ‘Dit maakt een vrij groot deel van de vasculaire praktijk uit en derhalve wordt hier een zeer brede waaier aan spataderbehandelingen aangeboden’, zegt dokter Toon Sabbe.

endoprothesen bij aneurysma Daarnaast vermeldt dokter Toon Sabbe dat AZ Alma ook volop de kaart trekt van nieuwere minimaal invasieve technieken in de behandeling van arterieel vaatlijden. Zo heeft de dienst,

endoveneuze laser-ablatie Naast de klassieke crossectomie en stripping, de klassieke spataderbehandeling, wordt meer en meer gebruik gemaakt van nieuwere endoveneuze technieken, waarbij de zieke aders niet meer volledig verwijderd worden, maar van binnenuit behandeld worden. ‘Voor kleinere spataders kan het gaan over het injecteren van een irriterende vloeistof (alcohol) die het adertje doet dichtslibben zodat het eindelijk verschrompelt en verdwijnt, of met een meer recentere techniek (schuimsclerose) die toelaat dat ook grotere spataders kunnen aangepakt worden’, verduidelijkt dokter Sabbe. ‘Ons ziekenhuis was één van de eerste in de regio die in 2004 startte met endoveneuze laser-ablatie van de oppervlakkige hoofdader. Hierbij wordt de ader aangeprikt en met behulp van een laserfiber van binnenuit dichtgemaakt.’ Uit ruim tien jaar ervaring hiermee leert dokter Sabbe dat deze minimaal invasieve techniek in de toekomst meer en meer de klassieke varicesbehandelingen zal vervangen, gezien deze immers leidt tot minder pijn en sneller herstel na de ingreep. Nog vrij recent werd hiervoor een nieuw lasertoestel aangekocht.

dokter toon saBBe

sinds de aanstelling van dokter Sabbe tien jaar geleden, een erkenning voor het plaatsen van endoprothesen voor het endovasculair behandelen van aorta aneurysma’s. ‘Dit laat toe om electief aorta aneurysma, via een incisie in de liezen of meer recent zelfs enkel met een prik in de lies, te behandelen met een lagere kans op complicaties en overlijden dan bij een klassieke open ingreep,’ legt dokter Sabbe uit. ‘Daarbij wordt een grote insnede van de buik gemaakt en dat gaat vaak met behoorlijk wat bloedverlies gepaard.’ Een dergelijk aneurysma, of verbreding van de buikslagader, kan scheuren waarbij op zeer korte tijd een belangrijk bloedverlies optreedt en dit kan leiden tot overlijden van de patiënt als die niet tijdig behandeld wordt. Screening bij risico patiënten blijft dan ook zeer belangrijk, gezien niet zelden nog patiënten behandeld worden voor een scheurend aneurysma. ‘Tot op heden werd dit met een klassieke open ingreep behandeld,’ vertelt dokter Sabbe, ‘maar sinds enkele maanden is er in AZ Alma de mogelijkheid om ook hier een dergelijke endoprothese te plaatsen. Hiervoor werd een protocol opgesteld zodat een minimum aan tijd verloren gaat tussen diagnose (op spoedgevallen), beeldvorming (radiologie) en de uiteindelijke ingreep (operatiekwartier/anesthesie/ heelkunde), wat voor de patiënten die tot op heden zo behandeld werden een gunstige impact had.’

vinger aan de pols Voor het occlusief vaatlijden, zeg maar de behandeling van verstopte of vernauwde bloedvaten, wordt endovasculaire behandeling meer en meer de norm als primaire behandeling, naast het plaatsen van overbruggingen. ‘Ook hier evolueert de wetenschap razendsnel’, stelt dokter Sabbe vast. ‘Naast gebruik van ballonnen, stents werd meer recent het gebruik van met medicatie beklede ballonnen aan het endovasculair arsenaal toegevoegd. Hiermee wil men bekomen dat een recidief vernauwing of verstopping minder frequent optreedt. De eerste resultaten in AZ Alma zijn in dit opzicht zeer bemoedigend.’ Daarnaast is AZ Alma zo goed als het enige perifere ziekenhuis in Vlaanderen dat de mogelijkheid tot laparoscopische aorta chirurgie kan aanbieden. ‘Wat de toekomst ons brengt, weet men nog niet in deze snel veranderende chirurgische discipline’, besluit dokter Sabbe. ‘Om op technisch vlak steeds op de hoogte te zijn van de nieuwste technieken is het/mijn consulentschap in UZ Leuven ongetwijfeld een troef. Dit geldt ook voor dokter Evelyne Spriet die haar praktijk in AZ Alma zal combineren met een consulentschap in UZ Gent. Onze dienst thoracovasculaire heelkunde heeft met andere woorden een vinger aan de pols in beide universitaire centra, dit zonder dat de dagelijkse zorg voor de patiënt in AZ Alma hieronder te lijden heeft.’ ‘De vergrijzing en duidelijke toename van diabetes bij de

bevolking, een belangrijke risicofactoren op vaatlijden, zal ongetwijfeld zorgen voor een toename van vaatproblemen. Vaak gaat het ook om patiënten met meerdere problemen zodat de zorg voor de patiënt meer en meer een gedeelde zorg is tussen vaatchirurgie, geriatrie, endocrinologie, … . In deze multidisciplinaire aanpak blijft een menselijk en vlot toegankelijk contact voor de patiënt belangrijk, wat in ons regionaal ziekenhuis een haalbare kaart is en even belangrijk is als het streven naar excellente zorg.’ ❚

zeer bewogen jaar 2014 was een op zijn zachtst gezegd zeer bewogen jaar voor de dienst heelkunde in het algemeen en de dienst thorax- en vaatheelkunde in het bijzonder. Het plotse overlijden van dokter Diederik Meersschaut sloeg niet alleen in als een bom, maar deze droevige gebeurtenis zorgde ook voor een grondige reorganisatie van het vasculair gebeuren in AZ Alma. De collega van dokter Meersschaut, dokter Toon Sabbe nam een belangrijk deel van zijn werk over en zorgde voor de continuïteit van de zorg. Om de workload het hoofd te bieden werden 2 interim artsen aangetrokken zodat de kwaliteit van de zorg en de wachtfunctie gegarandeerd werden. De dienst maakte ook werk van het aantrekken van een nieuwe thoracovasculaire chirurg, dokter Evelyne Spriet, die op 1 juli 2015 bij de dienst heelkunde aansluit.

Materniteit-neonatologie

‘BFHI-LABEL IS BELONING VOOR HET GANSE TEAM!’ hoofdverpleegkundige materniteit-neonatologie tracy de Weirdt

IN MAART 2015 KREEG AZ ALMA TE HOREN DAT DE MATERNITEIT HET BFHI-LABEL HEEFT BEHAALD. HET ZWAARTEPUNT VAN DE VOORBEREIDING VOOR DIT BABY FRIENDLY HOSPITAL INITIATIVE-LABEL LAG EVENWEL IN 2014, MET EEN GRONDIGE TWEEDAAGSE AUDIT OP DE AFDELING VAN HOOFDVERPLEEGKUNDIGE MATERNITEIT-NEONATOLOGIE TRACY DE WEIRDT.

Het BFHI-label gaat uit van Unicef en de Wereldgezondheidsorganisatie. Zij leggen wereldwijd een aantal richtlijnen vast ter bescherming, bevordering en ondersteuning van borstvoeding. De belangrijkste doelstelling van het BFHI is ervoor te zorgen dat iedere baby en moeder de beste start krijgt tijdens de zwangerschap, de arbeid en de bevalling om zo een optimale gezondheid te garanderen. Daarbij houdt AZ Alma zich strikt aan de tien vuistregels die door Unicef en de WHO werden voorgeschreven (zie kadertje op pagina 20). ‘En we gaan daarin nog verder’, zegt hoofdverpleegkundige materniteitneonatologie Tracy De Weirdt, ‘want we vertaalden de gedragscode ook naar ons ziekenhuis. Zo nemen we geen gratis stalen aan van vervangingsmiddelen voor moedermelk. Die vervangingsmiddelen worden niet gepromoot, worden bewaard buiten het zicht van mama’s en worden enkel gedemonstreerd door verpleegkundig personeel bij mama’s.’

teamwerk was nodig De voorbereiding voor het behalen van het BFHI-label startte in AZ Alma in 2011. ‘Ons ziekenhuis wilde hier echt mee aan de slag’, zegt Tracy De Weirdt, ‘omdat we het belang van borstvoeding voor het kind inzagen, evenals het ondersteunen van de fysiologie tijdens arbeid en bevalling. We onderschreven ook de tien vuistregels van Unicef en de WHO. Dus we beslisten om ervoor te gaan en ikzelf werd aangesteld als coördinator van het project. Van bij het begin was duidelijk dat het behalen van zo’n label teamwerk zou zijn, en dat is ook zo gebleken. Zowel artsen (onze pediaters en gynaecologen) als medewerkers (verpleegkundigen, vroedvrouwen, zorgkundigen…) moesten dit project schragen.’

Het schrijven van een kwaliteitshandboek, een basisopleiding borstvoeding en werkgroepen rond prenatale sessies, borstvoeding en sectio waren initiatieven van het eerste jaar. Ook de bestaande brochures werden herwerkt, en de bekende ‘blauwe’ en ‘roze’ dozen werden aangepast naar BFHI-normen. ‘We wilden de mama’s vooral correcte en grondige informatie geven’, zegt Tracy De Weirdt, ‘want alleen zo kan je het belang van borstvoeding in de verf zetten.’

opdrijven initiatieven De daaropvolgende jaren werden de initiatieven opgedreven. Zo volgde in 2012 een vroedvrouw de opleiding lactatiekundige en werd overlegd met Kind&Gezin en het Rode Kruis Opvangcentrum over het borstvoedingsbeleid van AZ Alma. Op de afdeling zelf werd het testmateriaal rond borstvoeding aangepast. Dat jaar startte de vroedvrouw ook met individuele consultaties borstvoeding. In 2013 werd op de materniteit een borstvoedings- en afkolfruimte voor bezoekers en personeel uitgebouwd, volgde een tweede vroedvrouw de opleiding lactatiekundige en werd het verpleegdossier naar BFHI-normen aangepast. 2014 was het sleuteljaar, het jaar van de audit. Ook nu bleven de volgehouden inspanningen duren, vooral op vlak van informatie en vorming: er kwam een fotomap, de hoofdverpleegkundigen werden ziekenhuisbreed ingelicht, de website werd aangepast, er kwam een vragenmand voor borstvoedingsvragen op de materniteit, alle medewerkers kregen een grondige informatieronde, er kwamen interne vormingen voor vroedvrouwen en niet-medische medewerkers, en uiteraard werd de tweedaagse audit grondig voorbereid.

ingrijpende gebeurtenis

de tien vuistregels voor het welslagen van borstvoeding 1. De zorginstelling heeft een borstvoedingsbeleidsplan op papier, dat standaard bekend wordt gemaakt aan alle betrokken medewerkers. 2. Alle betrokken medewerkers leren vaardigheden aan die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van het beleid. 3. Alle zwangere vrouwen worden voorgelicht over de voordelen en praktijk van borstvoeding geven. 4. Moeders worden geholpen om binnen het uur na de geboorte hun kind aan te leggen en ten minste 1 uur ongestoord huidcontact te hebben. 5. Er wordt uitgelegd aan de vrouwen hoe ze hun baby aan moeten leggen en hoe zij de melkproductie in stand kunnen houden, zelfs als de baby van de moeder gescheiden moet worden. 6. Pasgeborenen krijgen geen andere voeding dan borstvoeding, noch extra vocht, tenzij op medische indicatie. 7. Moeder en kind blijven dag en nacht bij elkaar op de kamer. ( = rooming in) 8. Voeding wordt op verzoek nagestreefd 9. Er wordt geen speen of fopspeen gegeven aan pasgeborenen. 10. Er worden contacten gelegd en onderhouden met andere instellingen en disciplines over de begeleiding van borstvoeding en dat zij de ouders verwijzen naar borstvoedingsorganisaties en moedergroepen.

‘Zo’n audit is toch wel een ingrijpende gebeurtenis op een afdeling’, geeft Tracy De Weirdt toe. ‘Het auditteam bestond uit drie mensen, die stuk voor stuk uit de sector kwamen. We lieten dus niets aan het toeval over, en voor de eigenlijke audit in december hebben we zelf twee externe proefaudits georganiseerd. De actiepunten die daaruit kwamen, hebben we aangepakt en verbeterd. Tijdens de échte audit werden zowel artsen, medewerkers als patiënten bevraagd. Bij de artsen ging het niet enkel om de gynaecologen, maar ook de pediaters en anesthesisten kwamen aan de beurt. De artsen en medewerkers werden bij loting bepaald. Alle patiënten van dat moment werden, mits toestemming, ondervraagd.’ Tijdens die bevraging werd gepolst of het beleid dat men voorhoudt, ook daadwerkelijk in de praktijk wordt omgezet en het BFHI-ideeëngoed gerespecteerd wordt. Daarbij werd gepraat over de zwangerschapsperiode, over de arbeid en bevalling of sectio en uiteraard ook over de borstvoeding. Ook de prenatale sessies en borstvoedingssessies kwamen ter sprake. Het auditteam schreef over dit grondige bezoek een tweetalig rapport dat nadien nog eens werd toegelicht voor een toekenningscommissie.

in stijgende lijn En met succes, blijkbaar, want begin 2015 kwam de melding dat het BFHI-kwaliteitslabel voor de materniteit van AZ Alma werd gehaald. Het label zelf wordt op 8 december 2015 uitgereikt. Maar bij AZ Alma is men nu al heel blij met dit resultaat, zegt Trady De Weirdt: ‘Dit is de bekroning van het werk van een volledig team, zowel artsen als medewerkers. De cijfers bewijzen dat we op de goede weg zijn, we gaan die stijgende tendens ook de komende jaren proberen verbeteren.’ Ter informatie: de evolutie van het borstvoedingscijfer spreekt voor zich. In 2011 kreeg 55 procent van de in AZ Alma geboren baby’s borstvoeding, in 2012 was dit al 63 procent en 2013 klokte men af op 67,7 procent en in 2014 was dit 68,3 procent. ❚

AZ Alma hanteert een moedervriendelijk beleid om de zwangere vrouw en haar partner te begeleiden tijdens arbeid en bevalling met respect voor het natuurlijk verloop ervan.

hoofdverpleegkundige materniteit neonatologie Tracy De Weirdt

‘VEILIGER AANPAK VAN BLOEDTRANSFUSIE DOOR OPLEIDINGEN’ klinisch Bioloog annemie van ruymBeke en iZ-verpleegkundige saBrina pots

Transfusiebeleid

AZ ALMA STARTTE IN 2014 MET EEN REEKS OPLEIDINGEN OVER HET TRANSFUSIEBELEID IN HET ALGEMEEN EN HET CORRECT TOEDIENEN VAN BLOEDCOMPONENTEN IN HET BIJZONDER. DEZE OPLEIDINGEN WERDEN GEGEVEN DOOR KLINISCH BIOLOOG EN DIENSTHOOFD ZIEKENHUISBLOEDBANK ANNEMIE VAN RUYMBEKE EN VERPLEEGKUNDIGE INTENSIEVE ZORGEN SABRINA POTS. DEZE VERHOOGDE AANDACHT LEIDDE ALVAST TOT EEN GROTERE INTERACTIE TUSSEN ARTSEN EN VERPLEEGKUNDIGEN EN BIJGEVOLG NOG MEER PATIËNTVEILIGHEID.

klinisch bioloog en diensthoofd ziekenhuisbloedbank annemie van ruymbeke en IZ-verpleegkundige sabrina Pots gaven de opleidingen over bloedtransfusie.

Vanuit de overheid werden, via enquêtes over bloedcomponenten en transfusiebeleid, o.a. vragen gesteld over de tracering van de bloedcomponent vanaf het moment dat het uit de bloedbank vertrekt tot aan het bed van de patiënt. ‘We wilden hiervoor ijveren’, zegt klinisch bioloog en diensthoofd ziekenhuisbloedbank Annemie Van Ruymbeke, ‘want die tracering is heel belangrijk. Bovendien wil het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) via het begeleidingscomité B Quint de Belgische ziekenhuizen benchmarken over een periode van enkele jaren. Er moet dus een evolutie merkbaar zijn, en dat kan niet zonder opleidingen, zowel voor artsen als verpleegkundigen.’

geen routine De aangeboden opleidingen zijn heel concreet en dat is ook nodig, zegt verpleegkundige Sabrina Pots. ‘Uiteraard is het toedienen van een bloedcomponent

een onderdeel van onze verpleegopleiding maar het is goed om de correcte werkwijze eens te herhalen. Bovendien, ik ben in 1991 afgestudeerd en volgde de evolutie van bloedtransfusie op de voet via mijn dienst Intensieve Zorgen. Welnu, er is een groot verschil met wat wij zoveel jaar terug in onze opleiding aanleerden. De wetten en regels voor het veilig toedienen van bloedcomponenten zijn danig veranderd. Bovendien mag het geen routine worden, je moet steeds alert zijn om fouten te voorkomen.’ Sabrina Pots had al ervaring als lesgever, door de EHBO-cursussen die ze in verschillende scholen gaf. Bovendien kende ze, vanuit haar werk op Intensieve Zorgen, de materie door en door. En het klikte goed met klinisch bioloog Annemie Van Ruymbeke, die de theoretische kant van de opleiding en de wetgeving voor haar rekening nam. ‘Er was een goede interactie, zowel met Sabrina als met de mensen in de zaal’, stelt Annemie Van Ruymbeke tevreden vast.

ook sensibilisering AZ Alma beschikt over een transfusiecomité en een hemovigilantieteam, maar de extra opleidingen waren welkom. ‘We bereikten in 2014 al ruim 350 verpleegkundigen en medewerkers,’ weet Annemie Van Ruymbeke. ‘Zij kregen de verplichte informatie over de wetgeving, het FAGG, B Quint, de veiligheid van de bloeddonoren… maar daarnaast vooral praktische zaken, die ze in de dagdagelijkse praktijk in het ziekenhuis nodig hebben. We hadden het over de soorten bloedcomponenten en hun toediening, de compatibiliteitsregels van de bloedgroepen, de rapportage van eventuele reacties na bloedtransfusie en de soorten transfusiereacties,,…’ Maar de opleiding houdt ook een stuk sensibilisering in, onder meer over de kostprijs en de houdbaarheid van bloedcomponenten. Zo leert men dat het Rode Kruis tweemaal per week bloedcomponenten voor de bloedbank komt leveren, dat bloedplaatjes maar één dag kunnen gebruikt worden na levering en met een taxi aangevoerd worden, dat plasma bij -30° moet bewaard worden en twee jaar bruikbaar blijft na productiedatum, dat de klassieke rode bloedcellen(erythrocyten)concentraten slechts 42 dagen kunnen gebruikt worden na bereiding, de schaarste van O Rhesus D negatief bloed,… Het zijn precies die concrete zaken die de opleiding zo aangenaam maken.

dubbele controle De praktische kant van de opleiding gaat hoofdzakelijk over het veilig toedienen van de bloedcomponent, de controles, de toedieningsweg, de duur van de bloedtransfusie, e.d. ‘Vooral de herhaalde controles zijn heel belangrijk’, onderstreept Sabrina Pots. ‘Er is steeds een dubbele controle van de bloedgroep in

het laboratorium en er wordt een kruisproef uitgevoerd om eventuele antistoffen te detecteren. Ook bij nieuwe transfusies wordt herkruist. Het rode bloedcelconcentraat wordt dus pas na een dubbele controle bloedgroep én een kruisproef door het laboratorium aan de patiënt toegediend.’ Op het transfusieformulier worden o.a. het bloedzaknummer en de naam van de patiënt vermeld (naast andere gegevens), de barcode wordt gecontroleerd en de patiënt wordt mondeling bevraagd naar naam en geboortedatum. Pas dan gebeurt de transfusie en tijdens de transfusie wordt de patiënt voortdurend opgevolgd. Van de eerste druppel tot na de toediening houdt men de patiënt in de gaten en wordt bij een eventuele transfusiereactie onmiddellijk een arts verwittigd.

meer meldingen Klinisch bioloog Annemie Van Ruymbeke en verpleegkundige Sabrina Pots stellen tot hun genoegen vast dat het effect van de opleiding meteen voelbaar werd in het ziekenhuis. In het incidentenregistratiesysteem Vimana kwamen veel meer meldingen dan vroeger, waardoor herhaald voorkomende euvels kunnen weggewerkt worden (‘meten is weten’). Bovendien reageren artsen en verpleegkundigen veel alerter, dat merken ze aan de telefonisch gestelde vragen en het aantal transfusiereacties en voorvallen die op het labo binnen komen. Bij de opleidingen zijn immers ook medisch laboratoriumtechnologen (MLT) aanwezig, en dat is een bewuste keuze: op die manier leren de verpleegkundigen en de MLT’s elkaars werk kennen, wat de communicatie onderling verbetert. ‘De routine is eruit, de interactie tussen artsen en verpleegkundigen is vergroot en bijgevolg mag de patiënt op beide oren slapen’, besluit Annemie Van Ruymbeke. ❚

‘de routine is eruit’, zeggen klinisch bioloog annemie van ruymbeke en IZ-verpleegkundige sabrina Pots na de praktische opleidingen.

Reanimatie

‘BASIC LIFE SUPPORT MAAKT ÉCHT EEN VERSCHIL!’ hoofdverpleegkundige intensieve Zorgen tom spanhove

AZ ALMA STARTTE IN 2014 OP EEN DOORTASTENDE MANIER MET OPLEIDINGEN VOOR BASIC LIFE SUPPORT. ONVERWACHTE BEZOEKEN MET ‘RESUSCI ANNE’, DE REANIMATIEPOP, EN EEN HELE RITS OPLEIDINGSMOMENTEN ZORGDEN EN ZORGEN ERVOOR DAT DE MEDEWERKERS OP SCHERP STAAN. ‘EN DAT IS MAAR GOED OOK’, ZEGT HOOFDVERPLEEGKUNDIGE INTENSIEVE ZORGEN TOM SPANHOVE, ‘WANT BLS MAAKT ÉCHT EEN VERSCHIL IN NOODSITUATIES!’

Hoofdverpleegkundige Tom Spanhove hoef je niet meer te overtuigen: de theoretische opleiding voor Basic Life Support is letterlijk een levensles. ‘Eigenlijk zou iedereen die moeten kennen en kunnen’, zegt hij, ‘ze omvat veel medische randinformatie. Daarom wilden we in AZ Alma niet alleen de verpleegkundigen en paramedici een opleiding geven, maar ook alle artsen en de andere medewerkers die in contact kunnen komen met de patiënten. Dus ook de collega’s die op de consultaties werken, op de secretariaten, in de logistiek… weliswaar met aangepaste lessen. Dat is trouwens ook de vraag van NIAZ, het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg dat in AZ Alma het accreditatietraject uitstippelt.’

de vijf gouden regels voor Bls 1. 2. 3.

verrassingsbezoeken Samen met de hoofdverpleegkundigen van de spoedgevallendiensten, de manager zorgprojecten en een zorggroepmanager richtte Tom Spanhove een werkgroep op die in de eerste plaats brainstormde over een aanpak om op zo’n grote schaal het BLS-verhaal te kunnen brengen. Om het behapbaar te maken, werd beslist om in een eerste golf te starten met de verpleegeenheden, waar de verpleegkundigen A1 en A2, en de vroedvrouwen aan bod zouden komen. Het opzet werd goed gecommuniceerd via de hoofdverpleegkundigen, via de verpleegkundige nieuwsbrief ‘Heet van de Naald’ en in het opleidingsaanbod van Almacademie werd een hele reeks opleidingen ingepland. ‘Dat was een verschil met vroeger, toen er ook wel BLSopleidingen waren, maar die waren niet structureel, nu dus wel’, zegt Tom Spanhove. ‘Maar we doen het in AZ Alma

Controleer het bewustzijn met motorische en verbale prikkels Roep hulp in (777 in campus eeklo of de MUG-knop in campus sijsele) en haal de reanimatiekoffer Plaats een hoofdkussen aan de deur in de gang zodat het reateam onmiddellijk ziet waar het moet zijn Start met hartmassage (CPR = Cardiopulmonairy Resuscitation). Daarbij wordt gestreefd naar de optimale massage. Het hart pompt bij een volwassen persoon 5 liter bloed per minuut, bij optimale massage wordt 25 procent van dat hartdebiet bereikt. De massage is volgens de frequentie 30/2 (30 compressies en 2 beademingen), het ritme is 100 per minuut op de juiste plaats (sternum of borstbeen) en op de juiste diepte (5 à 6 cm). Leuk weetje: het ritme van 100 per minuut haal je bij het liedje… ‘Stayin’ Alive’ van The Beegees! Echt waar! Herhaal stap 4 tot het reateam ter plaatse is

nog een tikkeltje anders: we hebben een tiental instructoren opgeleid, het zijn voornamelijk medewerkers van de kritische diensten van zowel campus eeklo als campus sijsele. En zij gaan nu op het onverwachts met de reanimatiepop op

bezoek op de diensten of tijdens dienstvergaderingen. Dan worden de medewerkers één voor één getest op hun BLSpraktijkvaardigheden en als die voldoende zijn, worden ze twee jaar vrijgesteld van een nieuwe test of een opleiding. Wie niet slaagt, moet een opleiding van anderhalf uur volgen: de helft theorie, de helft praktijk. Die krijgt na afloop en na een positief resultaat een attest voor twee jaar. De respons hierop is heel positief, de medewerkers zien echt wel het nut hiervan in.’

geen tijd verliezen Reanimatie heeft maar nut als het correct wordt uitgevoerd en als je snel ter plaatse bent, natuurlijk. De cijfers spreken voor zich: per minuut circulatiestilstand daalt de overlevingskans met tien procent. Bij drie minuten circulatiestilstand is er kans op onherstelbare schade. Bij vijf tot zeven minuten circulatiestilstand is er kans op hersendood.

Volgens cijfers van The Lancet uit 1996 is de kans op ontslag wanneer de reanimatie in het ziekenhuis gebeurt 11,4 procent; wanneer die buiten het ziekenhuis gebeurt amper 3,7 procent. Nog uit The Lancet van ’96: de overlevingskansen van reanimatie bedragen op de spoedgevallenafdeling 25 procent, op een verpleegeenheid 11 procent en op Intensieve Zorgen 18 procent. ‘Dat heeft natuurlijk veel te maken met het aanwezige materiaal’, verduidelijk Tom Spanhove, ‘maar ook met de snelheid van handelen. En daar werken we nu hard aan.’ In AZ Alma worden de internationale richtlijnen van ERC (European Resuscitation Council) gevolgd en de medewerkers krijgen dan ook de vijf gouden richtlijnen mee, die als parate kennis gelden en (letterlijk) van levensbelang zijn (zie kadertje pagina 25). ‘Na een reanimatie op een afdeling in het ziekenhuis, volgt steeds een briefing als nazorg’, besluit Tom Spanhove. ‘Dat zijn heel leerrijke gesprekken waarna we kunnen bijsturen als dat nodig mocht blijken.’ ❚

hoofdverpleegkundigen tom spanhove (iZ) en luc matthys (spoedgevallendienst)

Nieuwbouwziekenhuis

‘WIJ HEBBEN DE PROPERSTE BOUWWERF VAN VLAANDEREN!’ stafmedeWerker Bruno decraene

AZ ALMA EN DE FIRMA VAN GANSEWINKEL SLOTEN EEN OVEREENKOMST AF VOOR HET AFVALBEHEER OP DE WERF VAN HET NIEUWBOUWZIEKENHUIS. VOOR VAN GANSEWINKEL WAS HET DE EERSTE KEER DAT ZE HUN IAB-PROJECT (INTEGRAAL AFVALBEHEER) KONDEN TOEPASSEN OP EEN BOUWWERF EN DAN NOG DE WERF VAN EEN GEZONDHEIDSINSTELLING. MAAR DEZE PRIMEUR BEVALT BEIDE PARTIJEN, WANT AZ ALMA BESCHIKT MOMENTEEL OVER DE PROPERSTE BOUWWERF VAN VLAANDEREN. EN EEN PROPERE WERF IS OOK EEN VEILIGE WERF!

Het is een vaak gehoorde opmerking van mensen die de werf kwamen bezoeken: je kunt daar haast van de grond eten! En dat klopt, want het is opmerkelijk hoe netjes de bijna tweehonderd stielmannen er elke dag werken. De resultaat kon slechts worden bereikt door een goede samenwerking tussen AZ Alma, in de persoon van stafmedewerker Bruno Decraene, en van Gansewinkel, in de persoon van Geert Grootaerd, die elke dag vier uur op de werf is om een oogje in het zeil te houden bij de afvalstromen.

afvalcontainers. Op elk staat een duidelijk bord welk afval in de betrokken container verwacht wordt. En vermits de voertaal op de werf nogal uiteenloopt, staat er ook een afbeelding van het soort afval op het bord!

veilig, proper en efficiënt Onder het motto ‘een propere werf, elke dag opnieuw’ beheert van Gansewinkel de afvalstroom van alle (onder) aannemers die momenteel op de werf aan de slag zijn. AZ Alma ging met van Gansewinkel in zee op het moment dat de ruwbouwwerken waren afgerond. ‘We wilden het afvalbeheer in eigen hand houden, omdat we streven naar een propere en dus veilige én efficiënte werf’, zegt Bruno Decraene. ‘Bovendien is een goed afvalbeheer uiteindelijk ook kostenbesparend. En het is voor de arbeiders veel aangenamer om op een propere werf te werken, dan op een werf waar het afval rondslingert. We wilden geen zwerfvuil, geen restafval, geen graffiti, geen peuken, …’ Om het afvalbeheer op een overzichtelijke manier te laten gebeuren, werd achteraan het ziekenhuis, op de los- en laadplaats, een containerpark uitgebouwd met een vijftiental

stafmedeWerker Bruno de craene

expertise en ﬂexibiliteit Geert Grootaerd van de firma van Gansewinkel is vijf dagen per week vier uur per dag op de werf aanwezig om een oogje in het zeil te houden, ervoor te zorgen dat alle aannemers de gemaakte afspraken nakomen en waar nodig ook het proces bij te sturen. Ook de mobiele toiletten vallen onder zijn verantwoordelijkheid, en ook daar is een adequate aanpak noodzakelijk…. AZ Alma is in elk geval tevreden met de samenwerking met en met de keuze voor van Gansewinkel. ‘Daarbij heeft de insteekprijs uiteraard een belangrijke rol gespeeld’, zegt Bruno Decraene, ‘maar ook de expertise en de flexibiliteit waren doorslaggevend. En uiteindelijk ook de juiste man op de juiste plaats, en wat dat betreft boffen we echt wel met Geert Grootaerd.’ In 2014 werd op deze manier in totaal 223,58 ton afval geselecteerd en weggehaald van de werf aan de Ringlaan. Ter vergelijking: dat totaal werd de eerste vier maand van 2015 al bereikt en afgevoerd! Meer dan de helft is bouwen sloopafval, meer bepaald van de hydropanels die gebruikt worden om de ruimtes in het nieuwe ziekenhuis te compartimenteren. ❚

Detail opgehaald gewicht 2014 P&K: 4,38 ton Roofing/rotswol: 2,16 ton Hout: 12,08 ton Restaval sorteerbaar: 31,12 ton Metaalafval: 9,04 ton

Bouw- en sloopafval: hydropanels 119,50 ton

Bouw- en sloopafval: grond en stenen 45,30 ton

Bruno decraene (aZ alma) en geert grootaerd (van gansewinkel) aan het containerpark dat op de werf zelf werd aangelegd.

Facturatie

‘WE KUNNEN MET DEZELFDE PLOEG EEN BETERE SERVICE LEVEREN!’ diensthoofd facturatie martine van dongen

DE DIENST FACTURATIE VAN AZ ALMA WERD IN 2014 DOORGELICHT DOOR CONSULTANCYBUREAU X-STRA. DAT WAS EEN VRIJ INGRIJPENDE ERVARING VOOR HET TEAM VAN DIENSTHOOFD MARTINE VAN DONGEN, MAAR HET RESULTAAT VAN DIE DOORLICHTING WAS DAT EVENZEER: DOOR EEN AANTAL INGREPEN KAN HETZELFDE TEAM NU EEN BETERE SERVICE VERLENEN.

Zo’n doorlichting is voor een dienst toch altijd een beetje bang afwachten. Bij de dienst facturatie was dat niet anders, zo blijkt ook uit de getuigenis van medewerker Maryse Keyaerts (zie kaderstukje pagina 30). ‘We zijn als dienst facturatie een deeltje van een ketting’, zegt diensthoofd Martine Van Dongen. ‘We zijn dus afhankelijk van veel factoren en van de input en de medewerking van tal van andere diensten. Bij de doorlichting van X-Stra viel meteen de openheid op waarmee onze medewerkers de doorlichting aanvaardden, we kregen daar veel waardering voor. Het gevolg van zo’n doorlichting zijn enkele veranderingen, maar mijn dienst was zoiets eigenlijk al gewoon, wij zitten in een continu proces van verbetering en bij iedere dienstvergadering heeft elke medewerker daarin zijn of haar inbreng. Inspraak is op onze dienst geen hol begrip.’

toegevoegde waarde ‘Ik heb de komst van de doorlichting laten groeien in onze dienstvergaderingen’, zegt Martine Van Dongen. ‘Het was een bewuste keuze van onze directeur ICT en administratie, Fritz Defloor, en van mezelf om onze dienst te laten screenen. We wisten dat er verbeterpunten zouden zijn en dat als gevolg van de doorlichting ook zaken zouden kunnen veranderen.’ ‘Omdat ik wist dat zo’n doorlichting vrij intens is, zorgde ik vooraf voor een ruime betrokkenheid. Ik vond die argwaan bij mijn team niet erg, integendeel, ik vond dat een teken van engagement. En het wàs ook ingrijpend: iedereen werd grondig geïnterviewd over zijn of haar taak en over de werking van de dienst in het algemeen. Ook achteraf kregen de

medewerkers inspraak bij het proces en de analyses. En dat was minstens even belangrijk, want na zo’n doorlichting kan je met de resultaten twee dingen doen: ofwel steek je je kop in het zand en doe je er niets mee, ofwel ga je ermee aan de slag en pas je je aan aan de vooropgestelde veranderingen. We kozen uiteraard voor het laatste en dat resulteert nu reeds in extra toegevoegde waarde en dat zal nog toenemen.’

kenniscentrum Uit de doorlichting van de dienst facturatie lichten we twee richtlijnen die toch wel een grote impact hadden op de verdere werking. Zo worden bijvoorbeeld voortaan de patiëntenfacturen bij een externe drukker in plaats van in huis gedrukt. ‘Dat was een activiteit zonder toegevoegde waarde’, verduidelijkt Martine Van Dongen. ‘Het bleek bovendien veel goedkoper in verzending en in kleurafdruk. Bovendien zal binnenkort, in het kader van patiënt empowerment, meer uitleg op de factuur moeten komen, dus dat kan dan meteen ook door de drukker aangepakt worden. En met het oog op de nieuwbouw is het interessant dat we nu al de facturen digitaal aangeleverd krijgen en zo ook kunnen archiveren en in het digitaal patiëntenarchief inbrengen.’ Een tweede winwin-voorstel was het gedecentraliseerd laten registreren van de artsen, weliswaar op een gemakkelijke manier. ‘Voortaan kunnen de artsen en secretariaten in een veilige omgeving en aan de hand van een voorgedefinieerde lijst hun prestaties registreren’, legt Martine Van Dongen uit. ‘Dat heeft enkele voordelen: de registratie gebeurt nu

diensthoofd martine van dongen (uiterst links) en haar team van de dienst facuratie

onmiddellijk na het uitvoeren van de prestatie, waardoor de kans om iets te vergeten veel kleiner is. Bovendien is het ook tijdswinst voor de arts, want er is geen papierwerk meer en de documenten kunnen ook niet verloren gaan.’ Op de dienst facturatie verdwijnt hierdoor de manuele verwerking, maar de daardoor vrijgekomen tijd kan het team van Martine Van Dongen nu gebruiken om meer uitleg te geven aan de artsen zodat ze met hun team betere en correctere attestaties met een juistere tarificatie kunnen maken. ‘Eigenlijk kunnen we met de bestaande ploeg dus een betere service leveren en meer toegevoegde waarde creëren’, zegt Martine Van Dongen tevreden. ‘Niet alleen naar artsen en medewerkers toe, maar ook naar de patiënten. Die willen almaar meer informatie, zo werken we aan een reeks voorbeelden van kostenramingen voor ziekenhuisverblijven, die op de website zullen gepubliceerd worden. Onze dienst evolueert eigenlijk meer en meer naar een kenniscentrum, en dat vinden wij prima!’ ❚

‘We staan steeds open voor verbetering’ Maryse Keyaerts, medewerker facturatiedienst

Zo’n doorlichting van een dienst, het doet wat met een medewerker. We polsten even bij Maryse Keyaerts, medewerker op de facturatiedienst, hoe zij dit had beleefd. Hoe stonden u en uw collega’s tegenover de doorlichting? Wat verwachtten jullie hiervan? Maryse: ‘De meningen waren verdeeld, afwachtend, en met de vraag ‘waarom is dit nodig?’. We dachten dat er vooral over werktijden (hoe veel, hoe snel, ….) doorlichting zou komen.’ Is de doorlichting uiteindelijk meegevallen? Hoe heb je die persoonlijk ervaren? Maryse: ‘De doorlichting is al bij al meegevallen, behalve dat wij heel weinig tijd kregen om op hun vragen te antwoorden. Het is ook heel moeilijk om te bevestigen hoe veel tijd je aan bepaalde taken besteedt, dat was één van de vragen. Dit was voor iedereen en de meeste van onze taken een schatting.’

Het uiteindelijke resultaat van de doorlichting zorgt er ondermeer voor dat jullie met dezelfde ploeg een betere service zullen kunnen leveren aan artsen en patiënten. Had je dit verwacht? Maryse: ‘De eindevaluatie van X-stra werd begin juni 2014 meegedeeld in onze dienstvergadering. Wij hadden in de tussentijd (tussen doorlichting en eindevaluatie) zelf al één en ander aangepast aan onze werkwijze. Een aantal van de voorstellen die gedaan werden door X-stra kon door ons meteen doorgevoerd worden. Voor andere punten moeten er bijvoorbeeld aanpassingen in de software gebeuren of wordt de medewerking gevraagd van andere medewerkers in het ziekenhuis en/of andere instanties, … Het is inderdaad zo dat we afhankelijk zijn van een heleboel factoren om de facturatie tijdig te kunnen afwerken. Wij staan steeds open voor verbetering van het proces van taakverwerking; er worden door de collega’s zelf vaak voorstellen gedaan en besproken om iets eenvoudiger, efficiënter en sneller te doen verlopen.’

‘ZORGKOFFER MAAKT ZWARE MOMENTEN IETS DRAAGLIJKER’ annick van yper en isaBelle Janssens (palliatief support team

Palliatief

SINDS ENKELE MAANDEN MAAKT HET PALLIATIEF SUPPORT TEAM VAN AZ ALMA GEBRUIK VAN DE ZORGKOFFER. DE ZORGKOFFER WORDT GEBRUIKT DOOR FAMILIE VAN PATIËNTEN BIJ WIE HET EINDE ZEER NABIJ IS. DE KOFFER IS GEVULD MET ENKELE VOORWERPEN DIE HET AFSCHEID NEMEN WAT DRAAGLIJKER KUNNEN MAKEN, ZOWEL VOOR DE STERVENDE PATIËNT ALS VOOR DE ROUWENDE FAMILIE. In AZ Alma gaat het echt om een heel mooie koffer, de samenstelling ervan gebeurde door Isabelle Janssens en Annick Van Yper, de coördinatoren van het Palliatief Support Team van het ziekenhuis. Sinds de ingebruikname ervan in 2014 wordt de koffer regelmatig aan families toevertrouwd.

beter en aangenamer voor patiënt Wie moet waken bij naasten in hun laatste levensdagen, zoekt vaak houvast. Houvast voor zichzelf, maar ook voor anderen die op bezoek komen en vaak niet weten hoe ze zich moeten gedragen of moeten communiceren. De zorgkoffer die door AZ Alma wordt aangereikt, geeft zo’n houvast. ‘Bij de samenstelling van de zorgkoffer gingen we uit van de zintuigen (voelen, proeven, ruiken, horen en zien) omdat die de beleving vormen van alles rondom

ons en op die manier een stuk van onze herinneringen helpen vormen’, aldus Annick Van Yper en Isabelle Janssens. ‘Zo bevat de zorgkoffer muziek, geurbeleving door middel van verstuiven van aromatische oliën, teksten en gedichten, maar ook lectuur en een spel kaarten om even wat ontspanning te bieden.’ AZ Alma werd voor het project van de zorgkoffer beloond door Belfius in de ‘Colour your Hospital’wedstrijd in 2013. De jury selecteerde het project uit 179 inzendingen omdat het de zorg voor de patiënt beter en aangenamer maakt. Hier werd een behoorlijke toelage aan gekoppeld, en die betekende meteen ook de start van het project. De koffer wordt nu op beide campussen gebruikt en wordt, mede dankzij privé sponsoring, ook telkens opnieuw aangevuld. En met succes, want we tekenden enkele reacties op van families die in de zorgkoffer een troostend hulpmiddel vonden bij het afscheid van een dierbare. ❚

Isabelle Janssens en annick van Yper bij de zorgkoffer.

KAPSTOK - ‘De zorg koffer brengt rust in een toch wel woelige perio de. Waar we ons nie t goed houding wisten te geven bij het sterve ns proces van ons moeder en niet goed wisten wa t te doen, werd er een kapstok aangeboden en kre ge n we een kader waarbinn en we onze plaats vonden. De muziek en de lite ratuur verstrooiden en gaven diepgang.’

eel dige: ‘H leegkun rp e v n - Ee een MHOOG ging bij k mhoog DUIM O o e muzie ie d klassiek duim e e d d et ij i: h h o r mo toen r late patiënt, paar uu e n d e n e e n sterv oorde e kamer h door de sliet.’ leven lo

inzien ffer deed ons R - ‘De zorgko r op een aa m ZACHTE MANIE nabij was, el he el w nu n ven dat het sterve verdriet naar bo muziek bracht De r. ie het an t m an zachte et opa, w k verbonden m oo s on e kt aa ffe zorgko r maar m n hield. Door de va j hi r aa w k was muzie nabij bij hem.’ waren we heel

DEKENTJE - ‘Met h et deken ik kreeg tje dat , kon ik d e warmte voelde, die ik doorgev en aan m Ik hoop ijn zus. dat ze g evoeld h ik voor h eeft wat aar voeld e. Het de was voo kentje r mijn zu s bedoe troostte ld , maar tegelijke rtijd mij.’

ER WERD ZELFS GELACHEN - ‘De kinderen (14, 12 en 8 jaar) wiens papa stervende was, durfden niet al te goe d meekomen op bezoek. Ze waren voo ral bang voor de stiltes, het niet weten wat te doen of te zeggen. Tot de zorgko ffer kwam met een kubus erin en een pak kaarten. De kinderen zijn onderling beginnen kaarten, de vader zag dit aan en genoot van dit tafereel, er werd zelfs gelachen. De kinderen kwamen van af dat moment elke avond, tot aan het ste rven.’

‘ZORGPROGRAMMA VOOR MEER GESPECIALISEERDE ONCOLOGISCHE ZORG’ medisch oncoloog dokter muriel thienpont en datamanager kankerregistratie/diensthoofd patiËntenBegeleiding silvian lerouX

Oncologie

AZ ALMA STARTTE IN 2014 EEN GESPECIALISEERD ZORGPROGRAMMA ONCOLOGIE OP. DAT GEEFT HET ZIEKENHUIS DE KANS OM DE BEHANDELINGEN VAN VERSCHILLENDE TUMOREN UIT TE BREIDEN EN DE PATIËNTEN IN HUIS DUS NOG BETER TE KUNNEN HELPEN. DAT ZAL UITEINDELIJK LEIDEN TOT HET CENTRALISEREN VAN GEHOSPITALISEERDE ONCOLOGISCHE PATIËNTEN OP ÉÉN AFDELING.

dokter muriel thienpont en datamanager kankerregistratie/diensthoofd patiëntenbegeleiding silvian leroux: ‘de doorgedreven oncologische aanpak in aZ alma is een werk van velen.’

Sinds 2004 had AZ Alma een basiszorgprogramma oncologie, maar medisch oncoloog dokter Muriel Thienpont wilde dit uitbreiden naar een gespecialiseerd zorgprogramma. Ze kreeg daarbij de steun van datamanager kankerregistratie/ diensthoofd patiëntenbegeleiding Silvian Leroux.

absoluut noodzakelijk ‘We kiezen bewust voor een gespecialiseerd zorgprogramma oncologie omdat dat ons de kans geeft om de verdere behandelingen van tumoren in ons eigen ziekenhuis uit te breiden en om dus de patiënten nog beter te kunnen helpen in hun vertrouwde omgeving’, zegt dokter Muriel Thienpont. ‘Ik denk daarbij aan een specifieke behandeling voor borsttumoren in een borstkliniek, prostaattumoren in een prostaatkliniek, maagdarmtumoren…. Maar dat vergt de uitbouw van een wettelijk vereiste structuur en van een doorgedreven interne werking met de nodige medische, paramedische en verpleegkundige omkadering. En daaraan hebben we in 2014 hard gewerkt!’

Een uitgebreider zorgprogramma voor oncologie is meer dan ooit een noodzaak: uit recente cijfers blijkt dat in ons land vier mensen per uur de boodschap krijgen dat ze kankerpatiënt zijn en dat een operatieve ingreep, radiotherapie, chemotherapie of andere behandelingen wachten.

overlegplatformen Voor de uitbouw van een gespecialiseerd zorgprogramma oncologie zijn in de eerste plaats enkele wettelijk verplichte overlegplatformen nodig. Een eerste is de commissie oncologie, die tweemaal per jaar samen komt, en eigenlijk het beleids- en adviesorgaan in deze materie in het ziekenhuis is. Het is ook een informatieplatform. Het tweede en wellicht meest bekende overlegplatform zijn de zogenaamde MOC’s, de Multidisciplinaire Oncologische Consulten. Hierin wordt het behandelbeleid van specifieke casussen bepaald door multidisciplinair overleg tussen de medisch oncoloog, de radioloog, de anatoom patholoog en de behandelende artsen, afhankelijk van de pathologie. Vanuit haar functie

als datamanager kankerregistratie plant en bereidt Silvian Leroux deze MOC’s voor. Ze nodigt hierop ook de huisartsen uit en registreert achteraf de besproken casussen in het nationaal kankerregister. In AZ Alma zijn momenteel vier MOC’s actief: gynaecologie, dermatologie, hematologie en andere tumoren (urologie, pneumologie, gastro-enterologie). De MOC’s gynaecologie en andere tumoren komen wekelijks samen, de twee andere op regelmatige basis. Een derde verplicht overlegplatform is de anti-tumorale werkgroep die twee hoofdtaken heeft. Enerzijds verleent deze werkgroep advies aan de commissie oncologie inzake procedures voor het voorschrijven, afleveren en toedienen van anti-tumorale medicatie. Anderzijds houdt deze werkgroep ook toezicht op de naleving van deze procedures, het opvolgen van mogelijke ongevallen en de opvang ervan.

multidisciplinair belangrijk ‘Maar daar laten we het niet bij’, onderstreept dokter Muriel Thienpont. ‘In AZ Alma hechten we heel veel belang aan multidisciplinaire samenwerking, die cruciaal is voor een goede, kwalitatieve en veilige zorg voor de patiënt.’ Hierbij speelt ook Silvian Leroux, ditmaal als diensthoofd patiëntenbegeleiding een belangrijke rol. Binnen het oncologisch zorgtraject is er een wekelijks multidisciplinair overleg met alle betrokkenen in. Dat oncologisch support team is dus medisch, verpleegkundig en paramedisch samengesteld. In AZ Alma bestaat dat oncologisch support team uit de medisch oncoloog, de borstverpleegkundige en de oncocoach, maar ook uit een psycholoog, een diëtist, een medewerker van de sociale dienst en de pastorale werkster. Ook de medische omkadering van het oncologisch zorgprogramma is essentieel en zeer uitgebreid. Dokter Thienpont kan rekenen op de permanente aanwezigheid van een radiotherapeut (voor gynaeco en andere tumoren), een hematoloog (i.s.m. AZ Sint-Lucas Gent), een gastro-enteroloog, een uroloog, een pneumoloog, een gynaecoloog en een chirurg. Al deze artsen hebben voldoende ervaring of hebben een beroepstitel oncologie.

kwaliteitshandboek

communicatiemap voor oncologiepatiënten Patiënten die naar het ziekenhuis komen voor een oncologisch onderzoek of een behandeling tegen kanker hebben op dat moment heel wat vragen en emoties te verwerken. Het kan COMMUNICAT IEMAP gebeuren dat bepaalde Oncologie belangrijke informatie niet helemaal begrepen wordt of soms vergeten wordt. ‘Daarom hebben we een oncologische communicatiemap ontwikkeld’, zegt dokter Muriel Thienpont. ‘Dit handig mapje is een persoonlijke leidraad tijdens de behandeling en kan worden aangevuld met informatie, die specifiek aan de behandeling van die bepaalde patiënt gelinkt is.’ Daarom is het belangrijk dat de patiënt deze map bij elke raadpleging of opname meebrengt. De map wordt dan verder aangevuld en kan perfect als communicatiemiddel gebruikt worden tussen de patiënt, de arts in het ziekenhuis, de zorgverstrekkers thuis en in het ziekenhuis en uiteraard en heel belangrijk ook de huisarts. Het mapje omvat de contactgegevens van zowel de patiënt als van de belangrijkste afdelingen of diensten van AZ Alma. Er is ook ruimte om de afspraken te noteren. Bovendien wordt elke behandeling nauwkeurig beschreven, welke medicatie werd gebruikt, wat de nevenwerkingen kunnen zijn en, algemeen, hoe met chemotherapie moet worden omgegaan. Een apart luik voor communicatie met de huisarts en ruimte voor persoonlijke nota’s en bijkomende informatiebrochures ronden het mapje af. Dit mapje wordt sinds 2014 meegegeven met elke oncologische patiënt in het (dag)ziekenhuis bij wie nabehandeling nodig is.

De beleidslijnen en de afspraken voor dit gespecialiseerd oncologisch zorgprogramma werden gebundeld in een kwaliteitshandboek dat bij AZ Alma terug te vinden is op het intranet. ‘Daarin staan de behandelrichtlijnen per tumorgroep’, verduidelijkt dokter Muriel Thienpont. ‘Ook de ondersteunende diensten komen erin aan bod. Het is duidelijk dat de doorgedreven oncologische aanpak in AZ Alma een werk van velen is voor, jammer genoeg, steeds meer patiënten.’ ❚

ICT

‘OPSTART ELEKTRONISCH PATIËNTENDOSSIER IS ZWARE MAAR LEERRIJKE KLUS!’ proJectcoÖrdinator ict Jan BroeckX

AZ ALMA MAAKTE IN 2014 WERK VAN DE OPSTART VAN HET ELEKTRONISCH PATIËNTENDOSSIER, HET EPD. DAT IS EEN GIGANTISCH PROJECT DAT TOT DIEP IN DE VEZELS VAN HET ZIEKENHUIS ZAL DOORDRINGEN. EEN GRONDIGE VOORBEREIDING WAS DAN OOK BROODNODIG EN DE OPSTART WAS EEN ZWARE KLUS. DAT BESEFT OOK JAN BROECKX, DIE IN AZ ALMA DE PROJECTCOÖRDINATOR VAN HET EPD IS: ‘MAAR WE HEBBEN ER OOK VEEL UIT GELEERD VOOR DE VERDERE IMPLEMENTATIE!’ Een Elektronisch Patiëntendossier is onontbeerlijk in het ziekenhuis van de toekomst. Via het EPD wordt het mogelijk om vanuit de consultaties, de verpleegafdelingen, het operatiekwartier, de behandelruimtes, e.d. een actuele stand van het dossier van een bepaalde patiënt op te roepen, in te kijken en bij te werken. Niet alleen alle verslagen en resultaten worden daarin gebundeld, maar ook beelden en foto’s van beeldvormende diensten. Later is het ook de bedoeling dat de huisartsen het dossier van hun patiënt, mits toestemming van die patiënt, zullen kunnen raadplegen en aanvullen.

uitgebreid. Via de HUB CoZo zullen op termijn zelfs documenten uit andere ziekenhuizen van die betrokken patiënt kunnen worden opgevraagd via de resultatenviewer. Ook het labopakket van pathologische anatomie werd vernieuwd en aangesloten op het EPD, want het oude systeem was niet compatibel met het EPD.

resultatenviewer Projectcoördinator Jan Broeckx geeft aan dat 2014 een belangrijk jaar was in het EPD-dossier van AZ Alma. ‘Het was het jaar waarin de effectieve start op het werkveld is gebeurd’, zegt Broeckx. Zo werd eind juni de eerste stap gezet, die meteen ziekenhuisbreed werd genomen: het uitrollen van de resultatenviewer. ‘Die resultatenviewer is eigenlijk een soort container waarin alle documenten van de patiënten zullen terug te vinden zijn’, verduidelijkt Jan Broeckx. ‘Niet alleen de verslagen van de consultaties, maar ook de resultaten van het laboratorium klinische biologie of van pathologische anatomie, foto’s of beelden van radiologie,…’ Meteen installeerde het ziekenhuis ook een nieuwe PACSviewer voor het bekijken van de beelden. Het is de bedoeling dat de mogelijkheden van deze viewer nog zullen worden

applicatieBeheerders miriam meersschaut en francis osaer, en proJectcoÖrdinator Jan BroeckX (midden) Werken aan de verdere uitrol van het epd in aZ alma.

het archief: zes miljoen documenten In 2014 werd vooral achter de schermen hard gewerkt aan de opstart van het archief: het inlezen van de documenten maar ook het integreren van het archief binnen het EPD, zodat het vlot consulteerbaar wordt voor de gebruikers. Dat archiveren is eigenlijk wel een indrukwekkende ingreep. ‘Het is de bedoeling om de gearchiveerde stukken voor de wettelijk verplichte termijn (dertig jaar) te bewaren’, vertelt Jan Broeckx. ‘In het uitzonderlijke geval dat het EPD eens zou uitvallen, kunnen we nog altijd teruggrijpen naar het archief waarin voortdurend een live-kopie wordt gemaakt. Niet alleen van de documenten, trouwens, maar ook van alle PACSbeelden.’ Maar uiteraard moesten eerst de reeds bestaande documenten gearchiveerd worden, en dat is een titanenwerk. Alle documenten uit de bestaande systemen Trace Medical en Hosweb samen waren goed voor meer dan zes miljoen stuks! ‘Door het uitgebreide archief kunnen we het EPD performanter houden’, zegt Jan Broeckx. ‘Het gaat dus niet trager werken door de veelheid aan documenten en dat zorgt uiteindelijk voor minder problemen op lange termijn.’

teamwork Na urologie is het de bedoeling om het EPD-afsprakenluik te introduceren op pediatrie. Pas nadien komt ook de module van medische verslaglegging aan bod. Later volgen cardiologie, het geriatrisch dagziekenhuis, gastro-enterologie en ORL. Projectcoördinator Jan Broeckx kan hiervoor rekenen op een team dat in de loop van 2015 verder wordt uitgebreid maar nu al bestaat uit applicatiebeheerders Miriam Meersschaut en Francis Osaer. Het is de bedoeling dat zij het gebruikersbeheer opvolgen maar ook instaan voor de opleiding en de ondersteuning van artsen en medewerkers bij de verdere uitrol van het EPD. ‘We hebben nog een hele weg te gaan’, beseft Jan Broeckx, ‘maar we zijn wel het eerste van de vier ziekenhuizen die voor hetzelfde EPD kozen, dat al zover staat. Eens de kinderziektes en problemen zijn weggewerkt, komen we op kruissnelheid!’ ❚

pilootproject urologie In aanloop naar de effectieve fysieke uitbouw van het EPD maakten Jan Broeckx en zijn team een reeks interviews met tien verschillende disciplines. ‘Die gesprekken waren nodig om de volgorde van uitrol van het EPD vast te leggen’, verduidelijkt de projectcoördinator. ‘Het is immers onmogelijk om een project van die omvang in één keer in het ziekenhuis te implementeren, dat moet stapsgewijs gebeuren. De volgorde van uitrol wordt bepaald door de vragen of functionaliteiten die uit die interviews zijn voortgekomen.’ Uiteindelijk viel de keuze voor de dienst urologie in campus eeklo als pilootproject. Dokter Joost De Ganck en de nieuwe arts dokter Jessica van Dijk toonden zich bereid om als pilootdienst te fungeren. Er was een secretariaat en er waren ook nauwe contacten met de campus in Sijsele. Dat waren allemaal facetten die het interessant maakten om met deze dienst te starten. Niet alleen het medische luik werd hierin betrokken, ook het afsprakenbeheer. ‘Maar we moeten toegeven: het verliep allemaal toch wat complexer dan verwacht’, geeft Jan Broeckx toe. ‘Logischerwijze waren er wat kinderziektes en die proberen we weg te werken vooraleer andere diensten worden uitgerold.’

INTUSSEN IN RINGLAAN 15...

In 2014 werd de bouw van het nieuwe ziekenhuis verder afgewerkt. Aan de buitenzijde is niet veel beweging meer te zien, maar binnenin zijn dagelijks om en bij de 200 vaklui aan de slag om het nieuwe AZ Alma in te richten en klaar te maken voor de opening in het voorjaar 2017.

De foto van Joost Dhuyvetters werd gemonteerd in het kader van 775 jaar Eeklo en toont een fraai zicht van de nieuwbouw met op de vleugels enkele medewerksters van de materniteit die graag eens uit de bol gingenâ&#x20AC;Ś

INTUSSEN IN AZ ALMAâ&#x20AC;Ś

Eerste nieuwjaarsreceptie op de werf met 750 aanwezigen en een fantastische sfeer.

AZ Alma nodigt sponsorende serviceclubs uit voor een bezoek aan het nieuwbouwziekenhuis als dank voor de vele steun de voorbije jaren.

18.4 Vasculair chirurg dokter Diederik Meersschaut overlijdt plots en zorgt voor grote verslagenheid. In mei organiseert AZ Alma een herdenkingsviering.

23.1

3.7

JANUARI

MAART

MEI

2014

FEBRUARI

21.2

Oost-Vlaamse Kamer van Koophandel komt op bezoek bij grootste werkgever uit de regio. Bedrijfsleiders en ondernemers gaan in open debat met stadsbestuur van Eeklo.

APRIL

JUNI

29.4

Henk Vincent wordt door IFMA verkozen tot Facility Manager of the year voor zijn visie op het facilitaire gebeuren in AZ Alma en zijn inbreng in het nieuwbouwproject.

Televisiepersoonlijkheid Roos Van Acker helpt op de Dag tegen Kanker, door gele lintjes op te spelden, kankerpatiënten een hart onder de riem te steken en de AZ Alma-medewerkers te waarderen!

8.10 9.10 AZ Alma laat niets aan het toeval over voor het NIAZaccreditatiebezoek en vraagt Kerteza voor een proefaudit in beide campussen, met leerrijke resultaten en nuttige tips als gevolg.

De materniteit van AZ Alma vraagt aandacht voor de vroeggeboren baby’s op de Dag van de Vroeggeboorte met een tentoonstelling met tekeningen van premature baby’s van enkele jaren voordien.

18.9 Het Q&S-team dient een goedgestoffeerd Zelfevaluatierapport (ZER) in bij het NIAZ. Dat rapport was doorslaggevend voor het accreditatiebezoek in februari ’15.

5.9

JULI

17.11

SEPTEMBER

NOVEMBER 2015

AUGUSTUS

6.9

OKTOBER

2.10

DECEMBER

25.12

Dokter Stefaan Gouwy start als nieuwe medisch directeur in AZ Alma.

De bekende televisiekok Sofie Dumont geeft een druk bijgewoonde woksessie in het restaurant van AZ Alma voor MS- en ALS-patiënten tijdens de ‘Week van MS’.

De jury van de Belfius Foundation ‘Colour your hospital’ bekroont het project ‘Hoe interieur en zorg mooi samenkomen, reduceren van dwaalgedrag bij ouderen’, ingediend door hoofdverpleegkundige Lieven Goeminne. AZ Alma is trots op deze nieuwe nominatie en feliciteert Lieven Goeminne voor zijn initiatief.

FINANCIËLE RESULTATEN Balans 2014

(in Euro)

ACTIVA VASTE ACTIVA Oprichtingskosten Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa VLOTTENDE ACTIVA Vorderingen op meer dan één jaar Voorraden en bestellingen in uitvoering Vorderingen op ten hoogste één jaar Geldbeleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen TOTAAL ACTIVA PASSIVA EIGEN VERMOGEN Dotaties inbreng en giften in kapitaal Herwaarderingsmeerwaarden Reserves Overgedragen resultaat Investeringssubsidies Sluitingspremies VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN

97.770.345 102.574 2.095.780 95.571.961 30 112.063.780 21.377.362 2.157.093 40.574.086 40.392.123 5.789.466 1.773.650 209.834.125

69.887.675 7.561.515 0 25.632.476 1.228.505 35.465.179 0 4.372.530

SCHULDEN Schulden op meer dan één jaar Schulden op ten hoogste één jaar Overlopende rekeningen

135.573.920 79.740.457 48.281.250 7.552.213

TOTAAL PASSIVA

209.834.125

| tOelICHtIng BIJ de Balans 2014 Het balanstotaal van AZ Alma steeg aanzienlijk in 2014. De voornaamste oorzaak Is de bouw van het nieuwbouwziekenhuis. Activa We stellen vast dat op het actief vooral de materiële vaste activa sterk zijn toegenomen met 32,4 miljoen euro. In de loop van 2014 heeft AZ Alma geïnvesteerd in de ruwbouw van het nieuwe ziekenhuis. Bij de vorderingen > 1 jaar zien we een stijging van 10,9 miljoen euro. De voornaamste reden is een vordering van de gebruikstoelage (deel kapitaal) op het VIPA (Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden).

Passiva Op de passiefzijde is het eigen vermogen gestegen met 16,2 miljoen euro ingevolge de boeking van een gedeelte van de VIPAsubsidie voor het nieuwbouwziekenhuis (16,0 mio) Bij het vreemd vermogen zijn de schulden op meer dan één jaar gestegen met 30,2 miljoen euro en dit is hoofdzakelijk te wijten aan de opnames van de leningen voor het nieuwbouwziekenhuis.

Resultatenrekening 2014 I.

II.

III. IV. V. VI.

BEDRIJFSOPBRENGSTEN A. Omzet (70) B. Geactiveerde interne productie C. Overige bedrijfsopbrengsten BEDRIJFSKOSTEN A. Voorraden en leveringen (60) B. Diensten en bijkomende leveringen (61) C. Bezoldigingen en sociale lasten (62) D. Afschrijvingen en waardeverminderingen (630-631/4) F. Voorzieningen voor risico’s en kosten (635/7) G. Andere bedrijfskosten (640/8) BEDRIJFSRESULTAAT Financiële opbrengsten (75) Financiële kosten (65) FINANCIEEL RESULTAAT

VII. BEDRIJFSRESULTAAT + FINANCIEEL RESULTAAT VIII. Uitzonderlijke opbrengsten (76) IX. Uitzonderlijke kosten (66) X. UITZONDERLIJK RESULTAAT XI. RESULTAAT VAN HET BOEKJAAR

(in Euro) 128.590.444 116.615.603 565.780 11.409.061 129.100.434 26.610.208 38.700.081 56.092.860 6.546.380 649.812 501.093 -509.990 521.683 444.387 77.296 -432.694 1.254.550 487.207 767.343 334.649

| kOrte COmmentaar JaarrekenIng 2014 Het bedrijfsresultaat is negatief en verdient bijzondere aandacht voor de toekomst. De bedrijfsopbrengsten stijgen minder sterk (0,10%) t.o.v. de stijging van de kosten (1,19%). Het uitzonderlijk resultaat is positief. Dit is te wijten aan de positieve inhaalbedragen omwille van het eindcontrole door de overheid op het verpleegdagprijsbudget van 2007-2008. Het resultaat van dit alles is dat het boekjaar afgesloten wordt met een winst van 0,33 milljoen euro.

Bedankt Dit jaarverslag 2014 kwam tot stand met de medewerking van velen die nauw betrokken zijn bij AZ Alma en het ziekenhuis een warm hart toedragen. Ik dank hen daar voor. (MVH)

Jaarverslag AZ Alma 2014 Verantwoordelijke uitgever: Rudy Maertens, algemeen directeur | dagelijks bestuurder CoĂśrdinatie, interviews, hoofd- en eindredactie: Marc Van Hulle | manager PR & communicatie Creatie & druk: Drukkerij De Sonville, Lovendegem Fotografie: Sofie Gaelens, GrĂŠgoire De Poorter, Joost Dhuyvetters, Michel Wijne en AZ Alma

Dit jaarverslag is een uitgave van: VZW AZ Alma, Maarschappelijke zetel: Moeie 18 - 9900 Eeklo Ondernemingsnummer 0463.862.908