Bijna elke kerkelijke gemeente heeft een predikantenlijst, al dan niet compleet. Vaak wordt de lijst op de een of andere manier getoond in de kerkzaal, doorgaans op houten borden die met de meest sierlijke letters zijn beschreven. Hebreeën 13 zegt niet voor niets in vers 7 ‘Gedenkt uw voorgangers, die u het Woord Gods gesproken hebben; en volgt hun geloof na, aanschouwende de uitkomst van hun wandel’. We gedenken hen (daarom) met eerbied!

De predikantenborden

Ook in onze dorpskerk hangen twee predikantenborden. We blijven deze naam gebruiken, al zijn de borden sinds 2017 van glas. Deze borden hangen aan de muur links en rechts naast de deuren naar het torenportaal. De zwarte lettertjes op het glas zijn goed te lezen vanwege de witte muur als achtergrond.

De predikantenlijst is ooit in grote lijnen samengesteld door meester P. van der Meulen (1889-1989) en dhr. A.K. Versteeg (1923-2008) en in de afgelopen jaren aangevuld en verbeterd door Bertil Brink. Vanaf 1969 zijn de gegevens weergegeven op twee (kleine) houten borden, gemaakt door Versteeg en opgehangen op dezelfde plaats als waar in 2017 de twee glasplaten zijn gekomen. Omdat de borden van Versteeg beplakt waren met plaklettertjes en eigenlijk niet goed meer waren aan te vullen én vanwege enkele (ons) storende fouten, zijn er nu dus nieuwe.

Bronmateriaal

Om te komen tot een zo compleet mogelijke en zorgvuldig uitgezochte predikantenlijst moet veel archiefonderzoek worden gedaan. Het is belangrijk dat de schrijfwijze van de namen klopt en dat de jaartallen van de IJsselmuider periode bij elk van de predikanten juist is weergegeven. Aanvullend geven de borden ook weer vanwaar de dominee kwam en waarheen hij vertrok. Sommigen zijn in IJsselmuiden hun loopbaan begonnen en waren dus kandidaat bij het beroep. Ook zijn er predikanten die in IJsselmuiden met emeritaat gingen of zelfs hier in het harnas stierven.

Bronmateriaal dat voornamelijk is gebruikt, is afkomstig uit:

Acta van de Provinciale Synode van Overijssel 1572-1620, verzameld en uitgegeven door Dr. J. Reitsma en Dr. S.D. van Veen
Acta van de Classis Kampen 1573-1620, verzameld en gedeeld door J. van Gelderen en C. Ravensbergen
Het Statenarchief in het Historisch Centrum Overijssel
Het Rechterlijk Archief in het Stadsarchief Kampen
Archief van het schoutambt IJsselmuiden
Archief van de Hervormde Kerk van IJsselmuiden
Naemketen der Predikanten die, van de Hervorminge der Kerken aen tot het jaer 1709 toe, in de Gemeenten, die onder de vier Classen van het Overijsselsche Synode behooren, het Evangelium bedient hebben, zamengeschakelt, en ten dienste der Nederlandsche Kerke en haarer liefhebberen gemeen gemaekt door Arnout Moonen, Predikant te Deventer. Vervolgt tot het Jaer 1803 door B.G. Noordbeek, Predikant te Deventer (en achterkleinzoon van Moonen – BB). En op nieuws tot den tegenwoordigen tyd voortgezet door Johannes Hoogewal, Predikant te Deventer. 1807.
Biographisch Woordenboek van Protestantsche Godgeleerden in Nederland; o.a. door dr. J.P. de Bie
Lijsten van predikanten, verschenen als bijlagen bij Van Alphen’s Nieuw Kerkelijk Handboek

Arnout Moonen heeft, ongeveer 130 jaar na de Reformatie, gebruik gemaakt van de acta van de verschillende classes en synoden. In zijn voorwoord schrijft hij dat ook ander materiaal hem ter beschikking is gesteld, zoals bijvoorbeeld ‘de aentekeningen van de godtvruchtigen Heere Joannes Brele, predikant te Ysselmuiden, uit last der Classe van Kampen gemaekt’. Deze dominee Brele heeft, wat IJsselmuiden betreft, wellicht de beschikking gehad over kerkenraadsboeken die naderhand verloren zijn gegaan.

Dienaren van het Goddelijk Woord

Predikanten worden ook aangeduid met de titel Verbi Divini Minister (VDM), wat Dienaar van het Goddelijk woord betekent.

‘Een goed dienaar van Jezus Christus, opgevoed in de woorden des geloofs en der goede leer’ volgens 1 Timotheüs 4 : 6. In dit alles is er samenhang met het diep Bijbelse gegeven van God als de sprekende God. God is de God van het Woord. Daarom zullen zijn dienaren mensen zijn van het Woord. Calvijn zegt in dit verband dat God in de kerk zijn heerschappij uitoefent door zijn Woord, onder inschakeling van mensen.

Wij geloven dat, mede door het werk van Zijn dienstknechten, God Zijn trouw heeft getoond aan de gemeente van IJsselmuiden.

Sommige predikanten staan kort in IJsselmuiden, anderen heel lang. In de tweede helft van de negentiende eeuw komt het herhaaldelijk voor dat zij slechts een, twee of drie jaar de gemeente dienen, om dan al weer te vertrekken naar een andere plaats. Om dit snelle wisselen enigszins tegen te gaan, is er op een gegeven moment bepaald dat het beroepen van een predikant die nog geen twee jaar in een gemeente staat, bestraft wordt met het (terug)betalen van de beroepingskosten die de gemeente heeft gemaakt. 2 Augustus 1910 besluiten de Kerkvoogden en Notabelen dat, als dominee Zandt zal worden beroepen, de beroepingskosten niet hoger mogen zijn dan f 600,-. ‘De reden dat men vreest voor hoge kosten is gelegen in het feit dat er dubbele beroepingskosten moeten worden betaald. Daar ds. Zandt nog geen 2 jaar in de gemeente van Loon op Zand heeft gestaan, moet de gemeente daar schadeloos worden gesteld.’ Bij de onvoorziene uitgaven in het kasboek staat inderdaad: Verhuizingskosten ds. Zandt van Kamperveen naar Loon op Zand f 270,-. Tegenwoordig is het zo dat predikanten minimaal vier jaar in een gemeente moeten staan, voordat zij beroepen mogen worden.

Andere predikanten staan juist heel lang in IJsselmuiden. Uitschieters zijn:

Johannes Hidding 1631 – 1659
Johannes Brele 1661 – 1702
Aernout Duircant 1760 – 1803
Jacobus Henricus Scheepers 1813 – 1841

Deze vier dominees zijn allen als proponent in onze gemeente bevestigd en ‘in hunne dienst’ overleden. Een andere gemeente hebben zij dus niet gehad.

Dominee Gravemeijer is de laatste predikant die hier in 1876 in IJsselmuiden als proponent is bevestigd. Daarna zijn het allen dominees die uit een andere gemeente afkomstig zijn. IJsselmuiden is, vanwege de grootte van de gemeente, sinds die tijd namelijk geen kandidaatsgemeente meer, zoals bijvoorbeeld Wilsum dat wel is.

Een proponent is in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) een afgestudeerd theoloog die mag preken en beroepen kan worden door een gemeente. De proponent onderscheidt zich van de kandidaat, een student die wel mag preken, maar nog niet beroepbaar is. In de nieuwe kerkorde van de PKN is het begrip proponent weer teruggekomen, nadat het lange tijd minder gebruikt werd.

Tot 1958 staat er één predikant in onze gemeente. In 1958 is er een tweede predikantsplaats bij gekomen en is de steeds groter wordende Hervormde Gemeente in twee (geografische) wijken verdeeld. In de periode 1986-2005 dienen er zelfs drie predikanten en telt Hervormd IJsselmuiden dan ook drie wijken. Vanaf een jaar na de splitsing tussen de PKN en de HHK in 2004 heeft onze gemeente weer twee wijkpredikanten.

Zie voor levensbeschrijvingen van enkele predikanten die IJsselmuiden hebben gediend de informatie op de website van Bertil Brink via onderstaande knop.